Vergi Mahkemeleri: Vergi kanunlarına ilişkin uyuşmazlıkların çözümlendiği ve vergi davalarının görüldüğü özel mahkemelerdir. Türkiye’de bu mahkemelerin adı Vergi Mahkemeleri veya Vergi Dava Mahkemeleridir. Bu mahkemeler, Vergi İhtilaflarının Çözümüne İlişkin Kanun Hükmünde Kararname’ye (VİK) göre kurulmuştur.
Vergi Mahkemeleri, idarenin vergi incelemesi ve tarhiyat işlemleri sonucu çıkan uyuşmazlıklar hakkında karar verme yetkisine sahiptir. Vergi Mahkemeleri, il düzeyinde faaliyet gösteren ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı olan İş Mahkemeleri bünyesinde yer alır. Ankara, İstanbul ve İzmir’de ise ayrı bir Vergi Mahkemesi kurulmuştur.
Vergi Mahkemeleri, bağımsız ve tarafsız bir şekilde hareket etmekte olup, uyuşmazlıkları objektif bir temelde değerlendirir. Mahkemelerde, her iki taraf, yani mükellef ve idare, eşit şekilde savunma yapma hakkına sahiptir. Savunma hakkının yanı sıra, mahkeme sürecinde deliller sunulabilir ve uzman görüşleri alınabilir.
Vergi Mahkemelerine başvuru yapabilmek için öncelikle idari mercilere başvuru yapılması gerekmektedir. Yani, bir vergi uyuşmazlığı yaşandığında, öncelikle mükellef, Vergi İdaresi’ne başvurup itiraz etmelidir. Eğer idari itiraz sonucunda uyuşmazlık hala çözüme kavuşturulamamışsa, Vergi Mahkemesi’ne başvuru yapılabilmektedir.
Vergi Mahkemelerinde görülen davalar, genellikle vergi hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkları içerir. Aşağıda, Vergi Mahkemelerinde görülebilecek bazı dava türlerine örnekler verilmiştir:
1. Tarhiyat İptali Davaları: Vergi İdaresi tarafından yapılan tarhiyat işleminin hukuka uygun olmadığı iddiası ile açılan davalardır.
2. Vergi İadesi Davaları: Mükellefler, beyanlarında/ödemelerinde hatalılık olduğunu düşünerek, fazladan ödedikleri vergilerin iadesini talep edebilirler.
3. Vergi Ceza Davaları: Vergi kanunlarındaki yükümlülüklere uymamak sonucunda Vergi İdaresi tarafından uygulanan cezaların iptali veya kaldırılması talebiyle açılan davalar.
4. İhtilaflı Beyanname Tespiti Davaları: Mükellefler, beyannamelerindeki gelir veya giderleri üzerinde anlaşmazlık olduğunda, bu tür bir dava açabilirler.
5. Stopaj İadesi Davaları: Mükellefler, iş ilişkisi içinde oldukları kişilere yaptıkları ödemelerden kesilen stopajın haksız olduğunu düşünerek, bu kesintilerin iadesini talep edebilirler.
6. Vergi Borcunun Ertelenmesi Davaları: Mükellefler, ödemelerini ertelemek veya taksitlendirmek için Vergi Mahkemesi’ne başvurabilirler.
Vergi Mahkemeleri, vermiş oldukları kararlarla hukuki çerçevede adil bir şekilde uyuşmazlıkları çözmeye çalışır. Kararlarına karşı yüksek yargı mercii olan Danıştay’a temyiz yolu açıktır. Mahkemelerin kararları ise kesindir ve hukuki sonuçlar doğurur.
Sonuç olarak, Vergi Mahkemeleri, vergi uyuşmazlıklarının çözülmesi için kurulmuş özel mahkemelerdir. Bu mahkemeler, hem mükelleflerin haklarını korumayı hem de idarenin usulsüzlüklerini önlemeyi amaçlamaktadır. Türk vatandaşları, vergi uyuşmazlıklarında Vergi Mahkemelerine başvurarak haklarını arayabilirler.