Vergi incelemesi, Türk vergi sistemi içerisinde yer alan bir denetim sürecidir. Vergi incelemesi, vergi mükelleflerinin vergi beyanlarının doğruluğunu ve vergi mevzuatına uygunluğunu kontrol etmek amacıyla Vergi Denetim Kurulu (VDK) veya Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılır.

Vergi incelemesi, vergi kanunlarına tabi olan her türlü gerçek veya tüzel kişi tarafından uygulanabilir. Bu incelemeler genellikle beyanname veren mükelleflere yönelik olarak gerçekleştirilir. Vergi incelemeleri, genellikle önceden duyurulmaz ve mükelleflerin vergi beyannameleri, defter tutma kayıtları ve diğer finansal belgelerin doğruluğunu ve uygunluğunu denetlemek amacıyla yapılır. Vergi incelemesi sonucunda mükelleflerin beyanlarında hatalar veya eksiklikler tespit edilirse, vergi daireleri tarafından ilave vergi, ceza ve faiz uygulanabilir.

Vergi incelemesi süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:

1. Vergi İnceleme Raporu: Vergi daireleri tarafından beyanname veren mükellefler hakkında inceleme yapılmasına karar verildiğinde, Vergi İnceleme Raporu düzenlenir. Vergi İnceleme Raporu, vergi mükellefinin ismini, adresini, vergi dönemini ve inceleme yapılacak konuyu içerir.

2. İnceleme Süreci: Vergi incelemesi, mükellefin vergi beyannamesini, defterlerini ve diğer finansal belgelerini inceleyerek gerçekleştirilir. Vergi inceleme elemanları, mükellefle iletişime geçebilir, ek bilgi ve belge talep edebilir veya inceleme süreciyle ilgili olarak ek denetimler yapabilirler.

3. Uygunluk Denetimi: Vergi incelemesinde, mükellef beyanlarının doğruluğu ve mevzuata uygunluğu denetlenir. Vergi incelemesindeki detaylar ve denetim konusu, beyanname, defter ve belgelerin detaylı bir şekilde incelenmesi ile tespit edilir. Mükellef, inceleme elemanları tarafından talep edilen belgeleri sunmakla yükümlüdür.

4. İnceleme Sonucu: Vergi incelemesi sonucunda, mükellefin beyanlarında hatalar veya eksiklikler tespit edilirse, vergi daireleri tarafından ilave vergi, ceza ve faiz uygulanabilir. Mükellef, inceleme raporunu ve inceleme sonuçlarını kabul etmezse, ilgili mercilere itiraz edebilir. İtirazın sonucuna göre vergi incelemesi süreci değişebilir.

Vergi incelemeleri, vergi mükelleflerinin hukuki haklarının korunmasını sağlamak amacıyla yasal düzenlemelerle sınırlıdır. Vergi incelemeleri sırasında mükelleflerin, vergi inceleme elemanlarının taleplerine uyarak işbirliği yapmaları ve gerekli bilgi ve belgeleri sağlamaları önemlidir. Ayrıca, mükellefler vergi mevzuatına uygun beyanname ve defter tutma kayıtları hazırlamakla yükümlüdürler.

Vergi incelemeleri, vergi sisteminin etkinliğini sağlamak ve vergi kaçakçılığı ile mücadele etmek amacıyla önemli bir denetim mekanizmasıdır. Mükelleflerin vergi yükümlülüklerini doğru ve eksiksiz yerine getirmeleri, vergi incelemelerinden olumsuz sonuçlarla karşılaşma riskini azaltacaktır.