Vergi incelemesi, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde gerçekleştirilen bir denetim sürecidir. Vergi incelemesi, mükelleflerin vergi beyannameleri ile beyan ettikleri gelir, gider, varlık ve borçları, kayıt ve belgeleri ile mükelleflerin ticaret, sanayi, zanaat ve serbest meslek faaliyetlerini vergi mevzuatına uygun şekilde yerine getirmelerini kontrol etmek amacıyla yapılmaktadır. Vergi incelemesi, vergi denetmenleri tarafından gerçekleştirilir ve vergi idaresinin denetim faaliyetlerinin önemli bir parçasıdır.

Vergi incelemesi, genellikle şu aşamalardan oluşur:

1. İnceleme Bildirim Yazısı: Vergi denetmeni, mükellefe inceleme yapılacağına dair bir bildirim yazısı gönderir. Bu yazıda, inceleme amacı, kapsamı, hangi döneme ilişkin olduğu ve inceleme tarihleri belirtilir. Mükellef, bildirim yazısını aldıktan sonra belirtilen tarihlerde belgelerini ve kayıtlarını sunmak zorundadır.

2. İnceleme Süreci: Vergi denetmeni, inceleme sürecinde mükellefin ticari, mali ve diğer kayıtlarını, defterlerini, vergi beyannamelerini ve diğer vergiye ilişkin belgelerini inceleyerek vergi mevzuatıyla uyumlu olup olmadığını kontrol eder. Bu süreçte, vergi denetmeni mükellef ile görüşmeler yapar, ek bilgi ve belge taleplerinde bulunabilir.

3. Raporlama: İnceleme sona erdikten sonra, vergi denetmeni bir inceleme raporu hazırlar. Bu raporda, inceleme sonuçları, tespit edilen hatalar veya eksiklikler, vergi incelemesinden doğan vergi farkı, gecikme faizi, vergi ziyaı cezası gibi yaptırımlar belirtilir. Rapor, mükellefe ve ilgili vergi dairesine gönderilir.

4. İtiraz: Mükellef, vergi denetmeninin raporuna itiraz etme hakkına sahiptir. Bu itiraz, itiraz süresi içinde yazılı olarak ilgili vergi dairesine yapılmalıdır.

5. İtirazın Değerlendirilmesi: İtiraz başvurusu vergi dairesi tarafından değerlendirilir. İtiraz uygun bulunursa inceleme sonucu yeniden değerlendirilir ve karara bağlanır. Mükellef, vergi daireleri başvurusu sonucunu kabul etmezse, bu kez yargı yoluna başvurabilir.

Sonuç olarak, vergi incelemesi vergi idaresinin mükelleflerin vergiye uyumlu davranıp davranmadığını denetlemek amacıyla gerçekleştirilen bir süreçtir. Vergi incelemesine tabi tutulan mükelleflerin vergi mevzuatına uyum sağlaması, vergi beyannamelerini doğru ve tam olarak vermesi, gerekli belge ve kayıtlarını saklaması önemlidir. Adıl işlemler ve süreçler, Vergi Usul Kanunu gibi kaynaklarda düzenlendiği şekilde yürütülmektedir ve mükelleflerin haklarını da gözetmektedir.