Vergi ihtilafları, vergi mükellefleri ile vergi idaresi arasında çeşitli konularla ilgili anlaşmazlıkların ortaya çıkması durumunda meydana gelir. Vergi ihtilaflarının çözümü için çeşitli yöntemler bulunmaktadır ve bunlardan biri de arabuluculuk sürecidir. Arabuluculuk, taraflar arasındaki anlaşmazlıkları hukuki bir süreç içerisinde çözmeyi amaçlayan ve tarafları uzlaşmaya yönlendiren bir yöntemdir.
Vergi ihtilafları konusunda arabuluculuk süreci, Türkiye’de 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, vergi ve ceza ihbarnameleri ile vergi tarhiyatlarına karşı başvuruda bulunulması durumunda, taraflar arabulucuya başvurabilirler.
Arabuluculuk süreci, taraflar arasında anlaşmazlıkların giderilmesi amacıyla bir arabulucu tarafından yürütülür. Arabulucu, tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişi olarak görev yapar. Taraflar, arabulucuya başvurmadan önce finansal ve teknik konularla ilgili olarak denetçiden rapor alırlar. Bu rapor, arabuluculuk sürecinde tarafların hakem tarafından yararlanacağı bir belge olur.
Arabuluculuk sürecinin başlaması için taraflardan birinin arabulucuya başvurması gerekir. Arabulucuya başvuru, başvuru sahibinin arabuluculuk talebini içeren bir dilekçenin ilgili vergi dairesine verilmesiyle gerçekleştirilir. Başvuru sahibi, arabulucuya başvurabilecekleri konuları ve başvurunun gerekçesini belirtir.
Arabulucuya başvurulduktan sonra, vergi idaresi tarafından ihtilaf konusu geçici vergiye ilişkin olarak ilan edilmiş tarhiyatların tahsili durdurulur. Tahsilat durdurma kararı, vergi idaresi tarafından ilişik kesme süresinden itibaren en geç 2 ay içinde alınır.
Arabulucu, başvuruyu alır almaz, arabuluculuk sürecinin başlatılması için tarafları bir araya getirir. Bu aşamada arabulucu, tarafları uzlaşmaya yönlendiren ve süreci yöneten bir rol oynar. Taraflar, arabulucunun yönlendirmesiyle sorunlarını birbirlerine anlatır ve çözüm yolları ararlar. Arabulucu, taraflar arasında iletişimi kolaylaştırır ve anlaşmazlığın nedenlerini analiz ederek çözüm önerileri sunar.
Arabuluculuk süreci sonucunda taraflar bir uzlaşmaya varır ise, arabulucu tarafından yapılan uzlaşma protokolü hazırlanır. Uzlaşma protokolü, tarafların anlaşmış olduğu konuları ve çözüm yollarını içeren bir belgedir. Taraflar, bu protokole uygun olarak vergi borçlarını öderler ve ihtilaf sona erer.
Ancak, arabuluculuk sürecinin sonunda taraflar uzlaşamazsa veya süreç sonucunda bir uzlaşma sağlanamazsa, arabulucu tarafından düzenlenen bir tutanakla sürecin sonlandırılmasına karar verilir. Bu durumda taraflar, ihtilafın çözümü için alternatif yol ve yöntemlere başvurabilirler, örneğin idari itiraz süreci veya yargı yoluna başvurabilirler.
Arabuluculuk sürecindeki uzlaşma protokolü, mahkeme tarafından benimsenir ve icra edilir. Ayrıca, uzlaşma sağlanması durumunda vergi borçlarına ilişkin herhangi bir cezai işlem uygulanmaz ve vergi cezaları silinir.
Sonuç olarak, vergi ihtilaflarının çözümünde arabuluculuk süreci, tarafların anlaşmazlıklarını hukuk kuralları çerçevesinde çözebilmeleri için bir fırsat sunar. Taraflar, arabulucu tarafından yönlendirilen bu süreçte uzlaşmaya varabilirler ve vergi ihtilaflarını hukuki bir çerçevede sonlandırabilirler.