Velayet, bir çocuğun günlük yaşamını düzenleyen, onunla ilgilenen, kararlar alan ve onun haklarını koruyan bir yetki ve sorumluluktur. Velayet hakkı, boşanma, ayrılık veya evlilik dışı ilişki sonucu ortaya çıkan çocukların geleceğini belirleyen önemli bir hukuki konudur. Türk Hukuk Sistemi’nde, velayet kararları Türk Medeni Kanunu (TMK) ve diğer ilgili mevzuat hükümleriyle belirlenir.
Velayetin belirlenmesi, çocuğun en iyi çıkarlarının gözetilmesini amaçlar. Türk Hukuk Sistemi’nde, velayetin kararı yargı mercilerine aittir. Boşanma, ayrılık veya evlilik dışı ilişki sonucunda taraflar anlaşmazlık içinde ise, velayet konusunda dava açılır ve mahkeme karar verir. Mahkeme, çocuğun en iyi çıkarlarını belirlemek üzere çeşitli delillere dayanır ve kararı verirken çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal ihtiyaçlarını göz önünde bulundurur.
Velayet kararlarına genellikle ortak velayet veya tek taraflı velayet şeklinde karar verilir. Ortak velayet, çocuğun ebeveynler arasında eşit olarak paylaşıldığı bir düzenlemeyi ifade eder. Bu düzenlemeye göre, çocuğun ebeveynler arasında yaşadığı bir yer belirlenir ve ebeveynler çocuğun eğitimi, sağlığı, dinlenmesi ve diğer önemli kararlarda birlikte karar alırlar. Tek taraflı velayet ise çocuğun bir ebeveynin sorumluluğunda olduğu bir düzenlemeyi ifade eder. Diğer ebeveyn, çocukla belirli bir süre ve koşullar dahilinde görüşme hakkına sahip olabilir.
Mahkeme, karar verirken çocuğun yaşına, gelişim düzeyine, psikolojik durumuna, ebeveynlerin mali durumlarına ve çocuğun diğer aile ilişkilerine de dikkat eder. Ayrıca, çocuğun bir ebeveynle olan ilişkisini sürdürebilmesi ve çocuğun tüm temel ihtiyaçlarına uygun şekilde bakılması da önemlidir. Mahkeme, velayet kararı alırken ebeveynlerin anlaşmasına öncelik verir, ancak çocuğun en iyi çıkarlarını korumak için gerektiğinde kendisi karar verebilir. Velayet kararı kesin olmadığından, çocuğun ihtiyaçlarına göre değiştirilebilir.
Velayetin belirlenmesi sırasında, tarafların hukuki danışmanlık hizmeti alması önemlidir. Bir avukat, tarafları velayet konusunda bilgilendirir, mahkeme sürecine hazırlar ve haklarını korumak için gerekli adımları atmalarına yardımcı olur. Çocuğun en iyi çıkarlarını korumak için velayet davaları dikkatlice yürütülmelidir ve çocukların velayeti, tarafların çıkarlarının değil çocuğun en iyi çıkarlarının gözetilerek belirlenmelidir.
Sonuç olarak, velayet, çocukların günlük yaşamlarını düzenleyen ve onların en iyi çıkarlarını gözetmekle sorumlu olan bir yetki ve sorumluluktur. Türk Hukuk Sistemi’nde, velayet kararları mahkemeler tarafından çocuğun en iyi çıkarlarını gözeterek verilir. Taraflar, velayet konusunda anlaşmazlık yaşadıklarında, bir avukattan hukuki danışmanlık almalı ve çocuğun en iyi çıkarlarının korunması için gerekli adımları atmaları gerekmektedir.