“Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme İlkesi” olarak bilinen uluslararası hukuk normu, nükleer silahların yayılmasını engellemeyi ve yayılımın önüne geçmeyi amaçlayan bir prensiptir. Bu ilke, uluslararası toplumun, nükleer silahların yayılma riskini en aza indirmek, nükleer silahsızlanma sürecini hızlandırmak ve nükleer enerjinin barışçıl kullanımını teşvik etmek amacıyla bir araya gelmesiyle ortaya çıkmıştır.

Nükleer silahların yayılmasını önleme ilkesi, uluslararası hukukun çeşitli düzenlemeleri ve anlaşmalarıyla desteklenmektedir. Bu hukuki düzenlemelerin temeli, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) olarak bilinir. NPT, 1 Temmuz 1968 tarihinde imzaya açılmıştır ve bugün 190’dan fazla ülke tarafından imzalanmış ve onaylanmıştır.

Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nın ana hedefleri şunlardır:

1. Yatıştırıcı NPT Prensipleri: Her ülkenin nükleer silahların yayılmasını önleme sorumluluğunu kabul etmesi ve yatıştırıcı bir rota izlemesi beklenir.

2. Nükleer Silahları Elde Tutma: Anlaşma, nükleer silahları elde tutan beş büyük nükleer güç (Rusya, ABD, İngiltere, Fransa, Çin) ile nükleer silahlara sahip olmayan ülkeler arasında bir ayrım yapar. Nükleer silahlara sahip olan beş büyük nükleer güç, elde tutma sürecinde nükleer silahların yayılmasını önlemek için taahhütlerde bulunmalıdır.

3. Nükleer Silahların Reddi: NPT, nükleer silahlara sahip olmayan ülkelerin nükleer silahlar geliştirme, edinme ve yayılma sürecine girmemesini öngörür. Bu ülkeler, anlaşmayı imzalayarak nükleer silah bulundurmama taahhüdünde bulunurlar.

4. Nükleer Silahların Yayılımını Önleme ve Nükleer Silahsızlanma: NPT, nükleer silahların yayılmasını engellemeyi, nükleer silah sahibi olan ülkelerin taraf olabileceği veya mevcut nükleer silahlardan feragat etmeye ikna edebileceği bir düzenlemeyi teşvik eder. Bu nedenle, anlaşmanın bir diğer hedefi, elde bulunan nükleer silahların sayısını azaltmak ve nihai amaç olarak tam nükleer silahsızlanmaya ulaşmaktır.

NPT, nükleer silahların yayılmasını önleme ilkesini desteklemek ve uygulamak için diğer araçları da içerir. Bu araçlar arasında Nükleer Silah Denemelerinin Yasaklanması Antlaşması (CTBT), Tam Nükleer Silahsızlanma Antlaşması (FMCT) gibi anlaşmalar bulunur.

NPT, nükleer silahların yayılmasını önlemek amacıyla bazı denetim ve gözetim mekanizmalarını içerir. Anlaşma, Nükleer Silahların Yayılımını Önleme Dairesi (IAEA) adlı bir uluslararası kuruluş tarafından denetlenir. IAEA, nükleer malzeme ve teknolojilerin barışçıl kullanımını teşvik ederken, nükleer silahların yayılmasını önlemek için denetim ve gözetim faaliyetlerini yürütür.

Sonuç olarak, nükleer silahların yayılmasını önleme ilkesi, uluslararası hukukun önemli bir parçasıdır. Bu ilke, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması ve diğer ilgili anlaşmalarla desteklenmektedir. Bu normların amacı, nükleer silahların yayılma riskini azaltmak, nükleer silahsızlanmayı hızlandırmak ve nükleer enerjinin barışçıl kullanımını teşvik etmektir. Bu şekilde, nükleer silahların yayılmasıyla ilişkili tehlikelerin azaltılması ve uluslararası barış ve güvenliğin korunması hedeflenmektedir.