Transfer fiyatlandırması, farklı ülkelerde faaliyet gösteren bağlantılı veya ilişkili şirketler arasındaki mal ve hizmet ticaretinde uygulanan fiyatlandırma yöntemidir. Transfer fiyatlandırması, şirketlerin aralarındaki ticari ilişkileri sırasında belirledikleri fiyatların adil ve piyasa koşullarına uygun olması gerektiğini amaçlamaktadır. Türk hukuk sistemi içerisinde transfer fiyatlandırması, Vergi Usul Kanunu ve Türk Vergi Kanunu başta olmak üzere çeşitli yasal düzenlemelerle düzenlenmektedir.

Türkiye’de transfer fiyatlandırması ile ilgili düzenlemeler, Türk Vergi Kanunu’nun 13’üncü maddesinde yer alan genel anti-istismar hükmü ile başlamaktadır. Bu hükme göre, Türkiye’de faaliyet gösteren bir mükellef, yükümlülüklerini zamanında ve eksiksiz yerine getirmek zorundadır. Aynı şekilde, Türkiye’de faaliyet gösteren bir mükellef veya Türkiye ile vergi anlaşması bulunan bir ülkede bulunan bir mükellef arasında gerçekleşen işlemler de adil ve piyasa koşullarına uygun olmalıdır.

Türk Vergi Kanunu’nun 13/C maddesi, transfer fiyatlandırması ile ilgili detaylı bir düzenleme getirmektedir. Bu maddeye göre, Türkiye’deki mükellefler arasında gerçekleşen işlemler, adil piyasa değerinden düşük bir bedelle gerçekleştirildiğinde, Vergi Dairesi tarafından bu işlemler üzerinden bir değer takdiri yapılarak, vergi matrahının gerçek değeri üzerinden hesaplama yapılabilir. Böylece transfer fiyatlandırması nedeniyle vergi kaybı yaşanması engellenmeye çalışılır.

Türkiye’de transfer fiyatlandırması kontrolleri, transfer fiyatlandırmasıyla ilgili spesifik kurallar içeren Transfer Fiyatlandırması Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bu yönetmelik, Türkiye’deki faaliyet gösteren bağlantılı şirketlerin, kontrol edilen işlemlerde adil ve piyasa koşullarını sağlamalarını hedeflemektedir. Yönetmelik, Türk Vergi Kanunu kapsamında yurt dışında faaliyet gösteren bağlantılı şirketlerle yapılan işlemleri de içermektedir.

Transfer Fiyatlandırması Yönetmeliği’ne göre, Türkiye’deki bağlantılı şirketler arasında gerçekleştirilen işlemlerin belirlenmesinde kullanılan yöntemler arasında, karşılaştırmalı bağımsız fiyat yöntemi, karşılaştırmalı özkaynak yöntemi, maliyet artı yöntemi ve karşılaştırmalı marj yöntemi bulunmaktadır.

Karşılaştırmalı bağımsız fiyat yöntemi, bir şirketin bağlantılı olduğu şirketlerle gerçekleştirdiği işlemlerin, bir bağımsız şirketle gerçekleştiği durumu simüle etmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Karşılaştırmalı özkaynak yöntemi ise, kar veya öz sermaye gibi karşılaştırmalı ölçütler kullanarak bir maliyet oranını belirlemeye çalışır.

Maliyet artı yöntemi, bir şirketin marjını veya kârlılığını belirlemek için maliyetlerine belirli bir marj eklenerek hesaplama yapmayı amaçlar. Karşılaştırmalı marj yöntemi ise, bir şirketin karlılık oranını belirleyen faktörleri analiz ederek, benzer bir bağımsız şirketin marjını hedeflemektedir.

Türkiye’de transfer fiyatlandırması, Vergi Denetim Kurulu (VDK) tarafından düzenlenen Transfer Fiyatlandırması Olağan Denetimi ile denetlenmektedir. Bu denetimde, şirketin belirli bir dönemdeki transfer fiyatlandırması ile ilgili, belgelendirme yükümlülüklerine uyup uymadığı, yöntem seçimlerinin uygunluğu ve bu yöntemlerin uygulanması gibi konular incelenir.

Sonuç olarak, Türkiye’de transfer fiyatlandırması, Vergi Kanunu ve Transfer Fiyatlandırması Yönetmeliği gibi yasal düzenlemelerle düzenlenmektedir. Türk hukuk sistemi, transfer fiyatlandırması ile ilgili adil ve piyasa koşullarını sağlamayı hedefleyerek, vergi kaybı yaşanmasını engellemek amacıyla önemli düzenlemeler yapmaktadır. Şirketlerin uygun yöntemleri kullanarak transfer fiyatlandırmasını gerçekleştirmesi ve gerekli belgelendirme yükümlülüklerini yerine getirmesi önem taşımaktadır.