Türkiye’de ölüm cezası hakkında hukuki bilgilendirme
Türkiye, 2004 yılında kabul ettiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Protokol No. 13 ile ölüm cezasını tamamıyla kaldırmıştır. Bu protokolün yürürlüğe girmesiyle birlikte Türkiye’de ölüm cezası uygulaması sona ermiştir. Ölüm cezası, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) da yer almayan bir suç cezasıdır.
Ancak, Türk Ceza Kanunu’nun 19. maddesinde, savaş hali veya genel hayati tehlike durumunda, Anayasa’mızın 15. maddesine uygun düşen bir kanun çıkması halinde ölüm cezasının geri getirilebileceği belirtilmektedir. Bu durumda, Anayasa Mahkemesi’nin de bu kanunu uygun bulması gerekmektedir.
Tüm bu gelişmelere rağmen, Türkiye’nin 1984 yılında kabul ettiği ve hâlen yürürlükte olan Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) 146. maddesi, terör suçlarından mahkûm olan kişilerin idam cezasıyla cezalandırılabileceğini belirtmektedir. Bununla birlikte, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’nin TMK’nın 146. maddesinin uygulamasını defalarca eleştirerek ölüm cezasının geri getirilmesinin insan haklarına aykırı olduğunu dile getirmiştir.
Ölüm cezasının kaldırılması, Türk hukuk sisteminde insan haklarına saygıyı ve adil yargıyı güçlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye ile imzalanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne bağlılığına uygun olarak da bu adım atılmıştır.
Türk Ceza Kanunu, ölüm cezasının yerine hapis cezasını öngörmektedir. TCK’da yer alan cezalandırma sistemine göre, suçun niteliğine ve ağırlığına göre farklı hapis cezaları belirlenmektedir. Hapis cezasının süresi, suçun işlendiği tarihte yürürlükte olan kanunlar ve mahkeme tarafından belirlenen faktörlere göre değişiklik gösterebilir.
Türkiye’deki hukuk sistemi, adil yargılanmayı, hukuki güvenceyi ve insan haklarını teminat altına alan bir yapıya sahiptir. Ceza hukukunun temel prensipleri doğrultusunda, suçluların adaletli bir şekilde yargılanması ve hukuka uygun bir şekilde cezalandırılmaları sağlanır.
Sonuç olarak, Türkiye’de ölüm cezası hala uygulanmamaktadır ve 2004 yılında kabul edilen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Protokol No. 13 ile ölüm cezası tamamıyla kaldırılmıştır. Türk Ceza Kanunu ölüm cezasını öngörmese de Terörle Mücadele Kanunu’nun 146. maddesi terör suçlarından idam cezasını içermektedir. Ancak, bu madde de Türkiye’nin insan haklarına ve uluslararası taahhütlerine uygunluk açısından eleştirilmektedir. Hukuk sisteminin temel amacı adaletin sağlanması ve insan haklarının korunması olduğundan, Türkiye’de ölüm cezası uygulamasının geri getirilebileceği bir durum söz konusu değildir.