Laiklik ilkesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda 1937 yılında yapılan değişiklikle yer almıştır ve Türkiye’nin temel ilkesi olarak kabul edilmiştir. Bu ilke, devletin din ve inançlara karşı tarafsız olmasını ve tüm bireylere eşit mesafede durmasını ifade etmektedir.
Anayasa’nın 2. maddesi laiklik ilkesini şu şekilde tanımlamaktadır: “Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, milli souverenitesi, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir devlettir. Türk Devleti’nin dini İslam’dır” şeklindedir. Burada ifade edilen laiklik ilkesiyle, Türkiye Cumhuriyeti’nin herkesin dini inancını tanıdığı ve devletin bağımsız bir şekilde din işlerine karışmadığı belirtilmektedir.
Bu ilkenin kökleri, Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün düşüncelerine dayanmaktadır. Atatürk, Türkiye’nin çağdaş ve demokratik bir devlet olabilmesi için din ve devlet işlerinin ayrılması gerektiğine inanmıştır. Bu nedenle, 1924 yılında kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitimde dini unsurların kaldırılması sağlanmış ve diğer reformlarla da laiklik ilkesi güçlendirilmiştir.
Laiklik ilkesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin anayasal bir ilkesi olmasının yanı sıra, Türk Hukuku’nun da temel bir prensibidir. Anayasa’nın 24. maddesi, bu ilkenin vatandaşlara yönelik etkisini belirlemektedir. Maddeye göre, herkes din ve inanç özgürlüğüne sahiptir; ibadet, dini inançlarına göre yapılır, dini bayramlar kutlanır ve dini öğretiler verilir. Ancak, ibadetin toplum düzeni, genel ahlak ve diğer kişilerin hakları ve özgürlükleri ile bağdaşacak şekilde yapılması gerekmektedir.
Bu çerçevede, laiklik ilkesi Türk Hukuku’nda bir dizi önemli yasal düzenlemeyle korunmaktadır. Örneğin, Türk Ceza Kanunu’nda, dini değerlere hakaret, dine ait yerleri ve kurumları tahrip etmek gibi suçlar düzenlenmiştir. Ayrıca, laiklik ilkesine aykırı propaganda yapmak veya dini inançlara dayalı nefret söylemiyle zarar vermek de suç oluşturmaktadır.
Laiklik ilkesi, siyaset alanında da önemli bir rol oynamaktadır. Anayasa’nın 136. maddesine göre, siyasi partiler dini referanslara dayanamaz ve dini siyasete alet edemezler. Bu da laikliğin, demokratik bir devlette dinin siyaset üzerinde etkili olmasını önlemeyi amaçlayan bir koruma sağladığını göstermektedir.
Laiklik ilkesi, Türkiye’de zaman zaman tartışmalara neden olmuştur. Özellikle son yıllarda, dinin kamusal alanın daha fazla içinde yer almasını savunan ve laikliğin kısıtlandığını iddia eden bazı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu tartışmalardan biri, öğrencilerin üniversitelerde başörtüsü takıp takamayacağıyla ilgilidir. Türkiye’nin Yükseköğretim Kurulu tarafından alınan kararlarla bu konuda sınırlamalar getirilmiş ve laiklik ilkesi kapsamında değerlendirilmiştir.
Laiklik ilkesi, Türk toplumunun farklı inançlara sahip bireylerinin barış içinde bir arada yaşayabilmesi ve devletin din üzerinde bir baskı kurmaması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu ilke, demokratik değerlerin korunması, insan haklarının güvence altına alınması ve toplumsal barışın sağlanması için hayati bir rol oynamaktadır.