İdari işlemler, devletin ve diğer kamu kurumlarının bireylere, şirketlere veya diğer kamu kurumlarına karşı gerçekleştirdiği işlemlerdir. Bu işlemler, vatandaşlar ve işletmeler için büyük önem taşır çünkü haklarını kullanmak, yükümlülüklerini yerine getirmek veya haklarını savunmak için bu işlemlerle etkileşime geçerler.
Türkiye’de idari işlemler, Anayasa, idari yargılama kanunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve benzeri yasalar tarafından düzenlenmektedir. Bu yasalar, idari işlemlerin niteliğini, uygulanmasını ve idari birimlerin yetkilerini belirlemektedir.
Anayasa, Türkiye Cumhuriyeti’nin temel yasasıdır ve devlet organlarının yetkilerini ve görevlerini belirler. Anayasa’da, idari işlemlerle ilgili temel prensiplere ve süreçlere yer verilir. Anayasa, vatandaşların haklarını koruma amacıyla birçok idari işlemin yargısal denetime tabi olduğunu da belirtmektedir.
İdari yargılama kanunu, idari işlemlere karşı yapılan itirazları ve davaları düzenlemektedir. Bu kanuna göre, vatandaşlar idari işlemlere karşı iptal davası, tam yargı davası, tazminat davası gibi dava yoluna başvurabilirler. İdari yargılama süreci, idari mahkemelerde yürütülmektedir ve mahkemeler, idari işlemi denetleyerek, hukuka uygun olup olmadığını değerlendirirler.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, kamu görevlilerinin atanmasını, görevlerini yerine getirmesini, disiplinini ve haklarını düzenlemektedir. Bu kanun, kamu görevlilerinin idari işlemlerle ilgili haklarını ve yükümlülüklerini belirlemektedir.
3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu, kamu görevlilerinin mal bildiriminde bulunma yükümlülüğünü düzenlemektedir. Bu yasa, kamu görevlilerinin sahip oldukları malvarlığı hakkında şeffaflık sağlamak ve yolsuzlukla mücadele etmek amacıyla yürürlüğe konmuştur.
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, vatandaşların kamusal bilgilere erişim hakkını düzenlemektedir. Bu kanuna göre, herkes, idari işlemlere ilişkin belgeleri talep edebilir ve kamusal bilgilere erişim hakkını kullanabilir.
Yukarıda bahsedilen yasalar, Türkiye’de idari işlemlerin düzenlenmesi ve uygulanmasında temel referans noktalarıdır. Bu yasalar, vatandaşların haklarını koruma, kamu kurumlarının etkili ve adil bir şekilde hizmet vermesi, yolsuzlukla mücadele etme ve şeffaflık sağlama amacı güder. Bu nedenle, idari işlemlere karşı yapılacak itirazlar ve davalarda bu yasal düzenlemeler dikkate alınmalı ve hukuki süreçler adil bir şekilde takip edilmelidir.
Devletin ve diğer kamu kurumlarının doğru şekilde idari işlem yapması ve vatandaşların bu işlemlere karşı haklarını doğru bir şekilde kullanabilmesi için bu yasaların bilinmesi ve doğru bir şekilde uygulanması önemlidir. Bu sayede, hukuk devleti ilkesi yaşama geçirilerek vatandaşların hakları her zaman korunmuş olur.