Türk Ceza Kanunu’na göre suçun işlenmesinde kişinin akıl sağlığı büyük bir öneme sahiptir. Zira, suç işleme yeteneği sadece akıl sağlığı yerinde olan kişilerden beklenir. Akıl sağlığı yerinde olmayan kişiler, suç işleme yeteneksiz (hükûmsuz) kabul edilir ve cezai sorumluluktan muaf tutulurlar.
Suçun işlenmesinde kişinin akıl sağlığı değerlendirilirken, Türk Ceza Kanunu’nda iki önemli ilke bulunmaktadır. Bunlar “akıl hastalığı” ve “akıl zayıflığı” ilkeleridir. Her bir ilkenin farklı bir tanımı ve değerlendirme süreci vardır.
1. Akıl Hastalığı: Akıl hastalığı, sürekli veya geçici olarak kişinin zihinsel kapasitesinin bozulduğu durumları ifade eder. Bu durumda kişi, suç işleme anında eylemini gerçekleştirirken akıl sağlığını tam olarak kullanamaz. Kanuna göre, akıl hastası olan bir kişi hukuki olarak cezai sorumluluk taşımaz. Ancak, akıl hastalığı durumunun belirlenmesi için adli psikiyatri muayenesine başvurulur ve bu süreçte uzmanlar tarafından kişinin zihinsel durumu incelenir.
2. Akıl Zayıflığı: Akıl zayıflığı, kişinin kısmi bir zihinsel bozukluğa sahip olması durumunu ifade eder. Bu kişiler, akıl sağlığını kullanma konusunda sınırlılıklara sahiptir. Akıl zayıfı olan bir kişi, suç işlerken olayın doğurduğu sonuçları tam olarak algılayamaz veya bunları yönlendirecek bir iradeye sahip olamaz. Bu nedenle, akıl zayıfı kişiler de cezai sorumluluktan muaf tutulurlar. Akıl zayıflığı durumunda da adli psikiyatri muayene süreci yer alır ve uzmanlarca kişinin akıl sağlığı değerlendirilir.
Suçun işlenmesinde kişinin akıl sağlığı, adli merciler tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirmeyi yapmak üzere adli psikiyatri uzmanları, adli raporla birlikte mahkemeye sunulur. Mahkeme, verilen adli raporu dikkate alarak kişinin akıl sağlığı değerlendirmesini yapar ve buna göre karar verir. Eğer kişinin akıl sağlığı yerinde değilse, mahkeme tarafından kişi hükûmsuz kabul edilir ve tedavi/ihraç kararı verilebilir. Akıl hastalığı veya zayıflığı tespit edilen kişiler, cezaevinde değil, hastanelerde veya özel tedavi merkezlerinde kalmaktadır.
Sonuç olarak, Türk Ceza Kanunu’na göre suçun işlenmesinde akıl sağlığı büyük bir öneme sahiptir. Akıl hastalığı veya zayıflığı tespit edilen kişiler, cezai sorumluluktan muaf tutulur ve tedavi süreçleri başlatılır. Adalet sistemi, kişinin akıl sağlığını koruma ve tedavi etme görevini üstlenirken, toplumun da güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır.