Toplantı ve gösteri özgürlüğü, bir demokratik toplumda vatandaşların düşüncelerini ifade etmek, tepkilerini göstermek amacıyla kamusal alanlarda toplanma ve protesto yapma hakkına sahip olmalarını ifade eder. Bu hak, Türkiye’de de Anayasa ve çeşitli yasal düzenlemelerle güvence altına alınmıştır.
Anayasa’nın 34. maddesi, herkesin düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama hakkını garanti altına almaktadır. Bu bağlamda toplantı ve gösteri özgürlüğü, bireylerin barışçıl bir şekilde toplanma, miting, yürüyüş gibi etkinlikler düzenleyebilme ve düşüncelerini ifade edebilme hakkını içerir.
Ancak, toplantı ve gösteri özgürlüğü mutlak bir hak değildir. Bazı koşullar ve sınırlamalarla korunur. Örneğin, kamu düzeni ve güvenliği, başkalarının hak ve özgürlüklerini koruma, suç işleme amacıyla kullanma gibi durumlar göz önünde bulundurulabilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nda, toplantı ve gösteri özgürlüğü ile ilgili çeşitli düzenlemeler yer almaktadır. Bu kanuna göre, toplantı ve gösteri yapılması için önceden izin almak gerekmektedir. İzin alınmadan düzenlenen toplantı ve gösterilere katılanlar hakkında hukuki yaptırımlar uygulanabilir.
Ancak, anayasa ve uluslararası insan hakları belgeleri, toplantı ve gösteri özgürlüğünün sınırlanmasını kısıtlayarak, bu hakkın kullanılmasını kolaylaştırmaktadır. Örneğin, barışçıl gösterilere katılan kişilerin düşüncelerini ifade etmeleri ve tepkilerini göstermeleri için güvenlik güçlerinin gerektiğinde yeterli önlemleri alması gerekmektedir. Ayrıca, gösterilere katılan kişilerin yaralama, zarar verme, şiddet uygulama gibi suçlar işlememesi esas alınır.
Toplantı ve gösteri özgürlüğünün sınırlanmasıyla ilgili yasal düzenlemelerin hukuka uygunluk kontrolü de önemlidir. Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, toplantı ve gösteri özgürlüğünün sınırlarının belirlenmesinde etkin rol oynar. Bu mahkemeler, toplantı ve gösteri sınırlamalarının demokratik toplum düzenine uygunluğunu değerlendirir ve hak ihlalleri durumunda adil bir yargılamanın gerçekleşmesini sağlar.
Sonuç olarak, toplantı ve gösteri özgürlüğü, Türkiye’de de anayasal koruma altında bulunan temel bir insan hakkıdır. Ancak, bu özgürlük bazı koşullar ve sınırlamalarla korunur. Bu koşullar ve sınırlamalar, demokratik toplum düzeninin gereklilikleriyle uyumlu olmalı ve hak ihlalleri olmadan kullanılmasını sağlamak amacıyla yasal düzenlemeler ve mahkeme kararlarıyla kontrol edilmelidir.