Ticari sözleşmelerde kira sözleşmeleri, tarafların belirlediği sürenin dolması, karşılıklı anlaşma ile veya sözleşmede öngörülen bir hallerin gerçekleşmesi gibi nedenlerle sona erer. Türk Hukuku’na göre kira sözleşmelerinin sona ermesi konusunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK) gibi mevzuatlar önemli rol oynamaktadır.
Kira sözleşmelerinin sona ermesi için en yaygın şekilde taraflar arasında anlaşma sağlanması gerekmektedir. Taraflar, kira sözleşmesinin süresinin dolmasından önce yeni bir sözleşme yapmak veya mevcut sözleşmenin yenilenmeyeceğine dair yazılı bir anlaşma yapabilirler. Bu durumda, sözleşmenin sona ermesi taraflar arasında karşılıklı mutabakatla gerçekleşir.
Kira sözleşmelerinin sona ermesine sebep olan bir diğer faktör ise, sözleşme süresinin dolmasıdır. Kira sözleşmesinde kira süresi belirtilmişse ve bu süre sona erdiğinde sözleşme de otomatik olarak sona erer. Ancak, tarafların sözleşmenin bitiminden önce yeni bir anlaşmaya varmış olmaları durumunda, kira sözleşmesi uzayabilir.
Ticari kira sözleşmeleri sözleşme süresinin dolmasından önce taraf değişiklikleri ile sona erebilir. Örneğin, kiracı işyerini devretmek isteyebilir. TBK’ya göre, kiracının, kiralananı devretmek için kiraya verene haber vermeli ve kiraya verenin yazılı onayını almalıdır. Kiraya veren de bu durumu kabul edebilir ve yeni kiracı ile ayrı bir kira sözleşmesi yapabilir ya da reddedebilir.
Ayrıca, kira sözleşmeleri, sözleşmenin tarafı olan tarafların ölümüyle sona erebilir. Ölen tarafın mirasçıları, kira sözleşmesini devam ettirme veya sona erdirme konusunda serbesttir. Devam kararı halinde, mirasçılar kira sözleşmesini kabul eder ve devam ettirirler; ancak sona erdirme kararı alırlarsa, ölen tarafın bağlı olduğu dönemde kira sözleşmesi sona erer.
Kira sözleşmeleri, taraflardan birinin sözleşme hükümlerini ihlali durumunda da sona erdirebilir. Örneğin, kiracı kiramalarını ödememeye devam ederse veya kiralananı sözleşmede belirtilen şekilde kullanmazsa, kiraya veren kira sözleşmesini feshedebilir. Bununla birlikte, bir tarafın sözleşmeyi feshetmek için önceden tebligat yapması gerekmekte ve TBK’da belirtilen sürelere riayet etmesi gerekmektedir.
Son olarak, belirli bir süreli kira sözleşmeleri, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla yenilenmiyorsa, TBK hükümlerine göre belirli bir süreli kira sözleşmelerinde otomatik uzatma hükümleri uygulanır. Sözleşmenin süresi dolmasına rağmen, kiracı kiralananı boşaltmaz veya kiraya veren kiralananı geri almak istemezse, kira sözleşmesi bir yıl daha uzatılır.
Bu yazıda, ticari kira sözleşmelerinin sona ermesiyle ilgili ana konuları ele aldık. Kira sözleşmelerinin sona ermesi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla, kira sözleşmeleriyle ilgili karmaşık durumlarla karşılaşıldığında, her zaman bir hukuk danışmanına başvurulması önemlidir.