Ticari işlemlerde faiz ve gecikme faizi uygulamaları, alacaklı kişinin ödenmesi gereken tutarı zamanında tahsil edememesi durumunda devreye giren hukuki mekanizmalardır. Bu mekanizmalar, alacaklı kişinin haklarını korumak ve borçlunun ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Türk Ticaret Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu tarafından düzenlenen faiz ve gecikme faizi uygulamalarının detaylarına aşağıda yer verilmiştir.

1. Faiz Nedir?
Faiz, borç verilen paraya karşılık olarak alacaklının talep ettiği tazminattır. Bu tazminat, hem ticari hem de sivil alacaklar için uygulanabilir. Faiz miktarı, taraflar arasında serbestçe belirlenebilir ancak taraflar bir anlaşmaya varamazsa, Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenen oranlar Geçerli Olacaktır.

Ticari ilişkilerde faiz oranları Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenmiştir:
• 1 Ocak 2020 tarihinden önceki döneme ilişkin faiz oranı %9
• 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren işlemlere uygulanacak faiz oranı %10

2. Faiz Hesaplama
Faiz hesaplamak için alma dengesi yöntemi veya kanuni faiz yöntemi kullanılabilir. İki yöntem de Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlanmıştır.

Alma dengesi yöntemi, faizin hesaplandığı günün sabahı itibariyle ana paranın miktarını kabul eder ve faiz süresi boyunca miktarı değişmez olarak kabul eder.

Kanuni faiz yöntemi ise, faizin hesaplandığı güne kadar ödenmemiş faizleri ve ana parayı dikkate alır.

3. Gecikme Faizi Nedir?
Gecikme faizi, alacaklının borcun ödeme tarihinden sonra talep ettiği ve gecikme süresine göre hesaplanan ek bir faizdir. Türk Ticaret Kanunu, gecikme faizini ayrı bir maddede düzenlemiştir.

Gecikme faizi, ödeme tarihinden itibaren cari ticari faiz oranı üzerinden hesaplanır. Bu faiz oranı, Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenen faiz oranıdır. Borçlunun ödeme süresi ne kadar uzarsa, gecikme faizi o kadar artar.

4. Gecikme Faizi Hesaplama
Gecikme faizi hesaplama yöntemi, gecikme faizini talep eden tarafın tercihine bağlıdır. Türk Ticaret Kanunu’nda gecikme faizinin hesaplanması için iki yöntem tanımlanmıştır:

– Sabit Oranlı Gecikme Faizi Hesaplama: Ödeme tarihinden itibaren gecikme faizi, her ay (veya her yıl) sabit bir orandan hesaplanır.
– Tutarlı Aralık Oranlı Gecikme Faizi Hesaplama: Gecikme süresi boyunca oran her ay (veya her yıl) arttırılır ve böylece faiz miktarı da artar.

Gecikme faizi hesaplanırken genellikle aylık bazda hesaplanır ve süre dikkate alınarak yıllık vadeye çevrilir. Yıllık faiz oranı aylık faiz oranının 12 katıdır.

5. Faiz ve Gecikme Faizi Ödemeleri
Faiz ve gecikme faizi, borçlunun ödeme yapması gereken tutara eklenir. Alacaklı, bu tutarı borçludan tahsil etmek için icra takibi başlatabilir. İcra takibi başladığında, borçlu ödeme emrine itiraz etmedikçe icra mahkemesi tarafından belirlenen faiz ve gecikme faizi miktarının ödenmesi gerekir.

Sonuç olarak, ticari işlemlerde faiz ve gecikme faizi uygulamaları, alacaklı kişinin haklarını korumak ve borçlunun ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamak için kullanılan hukuki mekanizmalardır. Bu mekanizmaların detayları Türk Ticaret Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenmiştir ve alacaklı ve borçlu arasında işlem yapılırken bu mevzuata uyulması önemlidir.