Temel hak ve özgürlükler, bireyin insan haklarının korunmasını ve geliştirilmesini sağlayan en temel hukuki kavramlardır. Anayasa ve diğer hukuki düzenlemelerde güvence altına alınan temel haklar, tüm bireyler için eşitlik, özgürlük, adalet ve insan onuru gibi değerleri korumayı hedeflemektedir.
Bu temel hak ve özgürlüklerin engelli haklarına etkisi ise oldukça önemlidir. Engellilerin de diğer bireyler gibi insan haklarına saygı gösterilmesi, eşitlik ve özgürlüklerinin korunması gerekmektedir. Türkiye’de de bu konuda önemli düzenlemeler yapılmıştır.
Engelli Haklarına İlişkin Uluslararası ve Ulusal Hukuki Düzenlemeler
Engelli haklarına ilişkin en önemli uluslararası hukuki düzenleme, 2006 yılında yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’dir. Bu sözleşme, engellilerin insan haklarının tam ve etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin taraf olduğu bu sözleşme, engellilerin toplumsal, ekonomik ve siyasal yaşama tam katılımlarını teşvik etmektedir.
Türkiye’de ise engellilerin haklarının korunması ve güvence altına alınması amacıyla birçok yasal düzenleme gerçekleştirilmiştir. 2005 yılında kabul edilen Türkiye’deki Engellilerin Korunması ve Rehabilitasyonu Kanunu, engellilerin haklarına ilişkin önemli düzenlemeler içermektedir. Bu kanun, engellilerin sosyal hayata tam katılımını sağlamak için çeşitli tedbirler öngörmekte ve toplumda engellilik konusunda farkındalığı artırmayı hedeflemektedir.
Temel Hak ve Özgürlüklerin Engelli Haklarına Etkisi
Temel hak ve özgürlüklerin, engelli haklarına etkisi, engellilerin toplumsal, ekonomik ve siyasal yaşama tam katılımlarını sağlamak ve eşitliklerini temin etmek yoluyla gerçekleşir. Herkesin yaşam hakkı, bedensel ve ruhsal bütünlüğü, kişi güvenliği gibi temel hak ve özgürlükler, engelli bireylerin de koruma altına alınmasını sağlar.
Eşitlik ilkesi, her bireyin insan haklarına ve temel özgürlüklere eşit erişiminin sağlanmasını hedefler. Engelli bireylerin, diğer bireylerle eşit haklara sahip olması, ayrımcılığa uğramadan toplumsal yaşamın içinde aktif bir şekilde yer alabilmesi amaçlanır. Dolayısıyla, temel hak ve özgürlüklerin korunması, engellilere eşit fırsatlar sunmak, toplumsal engelleri kaldırmak ve ayrımcılığı önlemek anlamına gelir.
Temel hak ve özgürlüklerin engelli haklarına etkisi ayrıca engellilerin sosyal hayata katılımını sağlamaktadır. Örneğin, düşünce özgürlüğü ve ifade özgürlüğü gibi haklar, engelli bireylerin kamuoyunda farkındalık oluşturmasını, iddialarını dile getirmesini ve toplumun engellilik konusunda bilinçlenmesini hedefler. Ayrıca, adil yargılanma hakkı gibi haklar da engelli bireylerin mahkemelerde ve diğer hukuki süreçlerde eşit ve adaletli bir şekilde temsil edilmelerini sağlar.
Sonuç olarak, temel hak ve özgürlükler, engelli bireylerin de haklarına saygı gösterilmesi ve eşitlik ilkesinin hayata geçirilmesi için önemli birer araçtır. Engelliler için eşit fırsatlar sunulması, toplumsal engellerin kaldırılması ve ayrımcılığın önlenmesi, insan haklarına uygun bir toplumun inşasını sağlar. Bu nedenle, temel hak ve özgürlüklerin engelli haklarına etkisi, toplumdaki tüm bireylerin insan haklarına saygı duymasını, eşitlik ve adaleti temin etmeyi hedefler.