Telif hakkı ihlali, bir eserin izinsiz kullanımını içeren bir hukuki ihlaldir. Bu ihlal, bir fotoğrafın, yazının, müziğin veya başka bir eserin izinsiz olarak kopyalanması, yayınlanması, dağıtılması veya kullanılması şeklinde gerçekleşebilir. Bu durumda telif hakları sahibi, haklarının ihlal edildiğini kanıtlayabilir ve bu ihlalden dolayı maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
Türkiye’de telif hakkı ihlali durumunda tazminatın hesaplanması, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda belirtilen yöntemlere göre yapılır. Bu kanunun 71. maddesi, tazminatın belirlenmesinde dikkate alınacak unsurları düzenler. Bu unsurlar şunlardır:
1. İhlalin niteliği: İhlal, eserin tamamının mı yoksa bir kısmının mı kullanıldığını belirleyici bir faktördür. Tam eser kullanılmışsa, tazminat daha yüksek olabilir.
2. İhlalin süresi: Eserin ne kadar süreyle ihlal edildiği dikkate alınır. İhlal süresi arttıkça, tazminat miktarı da artabilir.
3. İhlalin etkisi: İhlalin, telif hakları sahibinin ticari itibarı üzerindeki etkisi değerlendirilir. Telif hakları sahibinin ticari kayıpları göz önüne alınır.
4. İhlalin yaygınlığı: İhlalin ne kadar yaygın olduğu belirlenir. Eserin kaç kişi ya da kuruluş tarafından izinsiz olarak kullanıldığına bakılır.
5. İhlal edilen endüstri faktörleri: Hangi endüstride ihlal gerçekleştiği değerlendirilir. Örneğin, müzik endüstrisinde gerçekleşen bir ihlal ile yazılı basında gerçekleşen bir ihlal arasında farklılıklar olabilir.
Bu unsurların dikkate alınmasının yanı sıra, tazminat miktarının belirlenmesinde genellikle bir miktar ödeme yapılması, mahkemenin tazminat oranını belirlemesi veya tarafların anlaşması yolu izlenir.
Türk mahkemeleri genellikle tazminat miktarını belirlemek için bir takım kriterlere dayanır. Bunlar arasında ihlalin süresi, ihlalin niteliği, telif hakkı sahibinin ekonomik kaybı, ihlalin yaygınlığı ve kamuoyu tarafından algılanan zarar gibi unsurlar yer alır. Mahkeme, tazminat miktarını belirlerken bu unsurları göz önünde bulundurur ve adil bir karar verir.
Sonuç olarak, telif hakkı ihlali durumunda tazminat miktarı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda belirtilen yöntemler ve dikkate alınması gereken unsurlar doğrultusunda hesaplanır. Bu nedenle, ihlalin niteliği, süresi, etkisi, yaygınlığı ve endüstri faktörleri gibi etkenler dikkate alınmalıdır.