Tabu tahsis işlemi, Türk Hukuk Sistemi’nde gayrimenkul sahibinin mülkiyet hakkını sınırlayan veya belirli bir kullanım hakkı veren bir işlem olarak tanımlanır. Gayrimenkul mülkiyeti, bir kişiye ait olduğunda, bu kişi tapu sicilinde kayıtlıdır ve tam hak ve yetkilere sahiptir. Ancak bazı durumlarda, devlet veya kamu kurumları, belirli bir amaca hizmet etmek üzere mülkiyeti sınırlamak veya kısıtlamak isteyebilirler. İşte tapu tahsis işlemi bu gibi durumlarda devreye girer.
Tapu tahsis işlemi genellikle kamu hizmetlerinin yürütülmesi, altyapı çalışmaları, çevre koruma projeleri gibi kamu yararına yönelik projelerde yapılmaktadır. Bu nedenle tapu tahsis işlemi genellikle kamusal alanlarda yer alan taşınmazları kapsamaktadır. Örneğin, bir belediye park yapmak için tüm bir araziye ihtiyaç duyuyorsa, bu araziye daha önceden sahip olan kişilere tapu tahsis edilir ve belediye bu araziyi park olarak kullanabilir.
Tapu tahsis işlemi, ilgili kamu kurumu veya belediye tarafından gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında, tapu tahsis edilecek taşınmazın tamamı veya belirli bir kısmı, kamu kurumu veya belediye adına kaydedilir. Tapu tahsis işleminde, taşınmazın mülkiyet hakkı devredilmez, ancak kullanım hakkı kamu kurumu veya belediyeye geçer. Buna göre, tapu tahsis edilen kişi, taşınmazın ona tahsis edilen amaç doğrultusunda kullanmasına izin verilen kişidir.
Tapu tahsis işlemi yapılan taşınmazın kullanım koşulları ve süreleri her durumda değişebilir. Bu nedenle, tapu tahsis edilen kişi, taşınmazı tahsis eden kurumun belirlediği şartlara uymak zorundadır. Örneğin, bir parkın tahsisi yapıldığında, tahsis edilen kişi o parkı başka bir amaç için kullanamaz ve bu parkın bakım ve düzenlemesinden sorumludur. Tüm bu şartlar tapu tahsis işlemi sırasında belirlenir ve tapu siciline kaydedilir.
Tapu tahsis işlemi genellikle belirli bir süre için geçerlidir. Bu süre tahsis edilen taşınmazın kullanım amacına bağlı olarak değişebilir. Süre sona erdiğinde, tahsis edilen kişi taşınmazı terk etmek zorunda kalabilir ve taşınmaz, tamamen devlet veya kamu kurumunun kontrolüne geçebilir. Ancak, süre sona erdiğinde tahsis edilen kişinin taşınmazı devam ettirmekte bir çıkarı bulunuyorsa, bu kişi tahsis süresini uzatmak için başvuruda bulunabilir.
Tapu tahsis işlemi yapılırken, bazı durumlarda bedel ödenmesi de gerekebilir. Teşvik amaçlı olarak yapılan tapu tahsislerinde, örneğin bir sanayi bölgesine tahsis yapılması durumunda, belirli bir bedel ödenmesi gerekebilir. Bedelin miktarı ve ödeme şekli, tahsis eden kurum tarafından belirlenen şartlar doğrultusunda gerçekleşir.
Tapu tahsis işlemi, kamu yararına hizmet etmek amacıyla yapılmaktadır. Bu nedenle, tapu tahsis edilen taşınmazın amaç dışında kullanılması durumunda, tahsisin iptal edilmesi ve taşınmazın geri alınması söz konusu olabilir. Ayrıca, tapu tahsis işlemi sonucunda tahsis edilen kişiye bazı yükümlülükler de getirilebilir. Örneğin, tahsis edilen kişi taşınmazın bakım ve onarımından sorumlu olabilir.
Sonuç olarak, tapu tahsis işlemi bir taşınmazın sahibinin mülkiyet hakkını sınırlayan ve odaklı bir şekilde kamu kurumları veya belediyeler tarafından gerçekleştirilen bir hukuki işlemdir. Tapu tahsis edilen kişinin belirli bir amaca hizmet etmek üzere taşınmazı kullanma ve yönetme hakkı verilir. Tapu tahsis işlemi, taşınmazın mülkiyet hakkını engellemez, ancak kullanımını kısıtlar ve devletin veya kamu kurumunun amaçlarına hizmet eder. Temel amacı kamu yararına hizmet etmek olan tapu tahsis işlemleri, şartları ve süreleri belirli olarak yapılır ve tapu siciline kaydedilir.