Tapu kaydına konulan haciz, bir malın üzerindeki mülkiyet hakkının geçici olarak kısıtlanması anlamına gelir. Bu durum, o malın borçlu tarafından kullanılması veya satılması halinde alacaklıların hakkını korumak için uygulanır. Türk Medeni Kanunu’na göre, haciz, alacaklının alacağını tahsil etmek amacıyla borçlunun malvarlığı üzerine getirdiği bir koruma tedbiridir.
Haciz işlemi, bir alacaklı ile borçlu arasındaki alacağın tahsil edilememesi veya teminat gösterilmemesi gibi nedenlerle gerçekleşir. Haciz, genellikle icra takibi sonucunda veya mahkeme kararıyla uygulanır. Alacaklının mahkemeden aldığı icra emriyle, tapu ve kat mülkiyeti kaydına haciz şerhi konulur. Bu şerh, malın üzerindeki hakları kısıtlayarak, malın satışını veya üzerindeki tasarrufları sınırlar.
Tapu kaydına konulan haciz, özellikle taşınmaz mal sahibini ve alacaklıyı korumaktadır. Haciz işlemi sayesinde alacaklı, borçlu tarafından malın satılması durumunda alacağını karşılamak için malın değerine göre payını alabilir. Ayrıca, haciz şerhi sayesinde malın üzerindeki haklar korunarak, borçlu tarafından başka bir kişiye satılmaması veya üzerinde başka bir tasarrufta bulunulmaması sağlanır.
Haciz şerhi, tapuda gözle görülebilir bir şekilde belirtilir ve tescil edilen bir belgeyle kanıtlanır. Bu belge, tapu kütüğüne işlenir ve malın üzerine geçici bir tedbir koyduğunu belirtir. Hacizin kaldırılması için ise, alacaklının alacağını tahsil etmesi veya borçlunun teminat göstermesi gerekmektedir.
Tapu kaydına konulan haciz, taşınmaz malın sadece bir kısmı üzerinde de uygulanabilir. Örneğin, bir binanın sahibi sadece belirli bir dairenin üzerine haciz koydurarak, o dairenin satışını ya da başka bir kişiye devrini engelleyebilir. Buna karşılık, taşınmazın tamamı üzerinde haciz bulunuyorsa, malın tamamı alacaklıya aittir ve borçlu mal üzerinde hiçbir tasarrufta bulunamaz.
Sonuç olarak, tapu kaydına konulan haciz, borçlu ile alacaklı arasındaki ilişkinin çağrıştığı bir güvence tedbiridir. Bu işlem, alacaklının alacağını tahsil etmesini kolaylaştırırken, mal sahibini de korur. Haciz işlemi, alacaklının talebi üzerine icra takibi veya mahkeme kararıyla gerçekleşir ve tapu kaydına haciz şerhi konularak tescil edilir. Bu sayede, alacaklı malın üzerinde haklarını korur ve alacağını tahsil edebilir. Tapu kaydına konulan haciz, taşınmazın satışını veya üzerindeki tasarrufları kısıtlayarak, mal sahibinin ve alacaklının haklarını korur.