Teşebbüs, bir suçun işlenmesine yönelik girişimde bulunmak ancak bu girişimin tamamlanamaması durumunu ifade eden hukuki bir kavramdır. Teşebbüs, Türk Ceza Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, suçun tüm unsurlarının tamamlanmasına yönelik hareketlerde bulunulmuş olmasına rağmen tamamlanmamış bir suç hali mevcut ise, fail teşebbüs halinde kabul edilmektedir.
Teşebbüs halinin hukuki sonuçları, suçun tamamlanmaması sebebiyle ceza bakımından belirli farklılıklar içermektedir. Bu sonuçlar şunlardır:
1. Ceza Miktarında İndirim: Teşebbüs halinde, suçun tamamlanmamış olması nedeniyle ceza miktarında indirim yapılır. Yasa, teşebbüs halinde uygulanacak ceza miktarını ayrıntılı olarak belirtmez ancak genel olarak teşebbüs halinde cezanın azaltılması öngörülmüştür. Bu indirim, suçun niteliğine göre farklılık gösterebilir.
2. Feragat Hakkı: Teşebbüs halinde, failin suçun tamamlanmasını engellemek için girişimi bırakma yani feragat etme hakkı bulunmaktadır. Eğer fail, suç işlemek için girişimde bulunmuş ancak daha sonra vazgeçmiş ve girişimi tamamen sonlandırmışsa, cezai sorumluluktan kurtulabilir. Feragat hakkının kullanılması, suçun tamamlanmadan önce gerçekleştirilmelidir.
3. İstihkak (Elini Düzeltme) Hakkı: Teşebbüs halinde, failin suçun tamamlanmaması durumunda, suçun işlemesine yönelik herhangi bir maddi veya manevi zarar veya zararın önlenmesi durumunda hukuki önemi olan bir menfaate zarar verilmez. Yani, zarara uğrayan kişi suçun tamamlanmaması nedeniyle zararını telafi etme hakkına sahip olabilir.
4. Suçun Tamamlanma İhtimali: Teşebbüs halinde, suçun tamamlanması ihtimali bulunması durumunda, fail teşebbüs suçuna ek olarak suçun tamamlanmasından da sorumlu tutulabilir. Örneğin, bir hırsızın bir evin içine girmesiyle birlikte alarm sistemi devreye girer ve hırsız tamamıyla içeri giremezse, teşebbüs cezasının yanı sıra girişimin ihmaliyle suçlandırılabilir.
5. Sınırlı Hükümlülük: Teşebbüs halinde, failin suçun tamamlanmaması durumunda cezası biraz daha hafifletilebilir. Bu, Suçlar Kanunu’nun teşebbüs hallerine uygulanma şekli hakkında detaylı bilgi içerir. Bu nedenle, suçların teşebbüs halleri için belirlenen ayrıntılara ve hükümlere dikkat edilmelidir.
6. İyileştirici Düşünce: Teşebbüs halinde, failin suçun tamamlanmaması sebebiyle cezai sorumluluğuyla birlikte iyileştirici düşünce ve en kısa sürede iyileşme yolu gösterilebilir. Bu, failin suçta hata payını kabullenmesi, rehabilite edici tedbirler alınması veya diğer katılımcılarla anlaşma sağlanması gibi çeşitli şekillerde gerçekleşebilir.
Sonuç olarak, teşebbüs halinde suçun tamamlanmaması sebebiyle ceza miktarında indirim yapılır ve failin feragat hakkı bulunur. Bu durum, suç tarafından zarar görenlerin menfaatlerini korumayı amaçlayan hukuki düzenlemelerdir. Teşebbüs halinde de cezai sorumluluk devam eder ve suçun tamamlanma ihtimali olduğu durumlarda da fail suçlandırılabilir.