Şirketlerde hisse senetlerinin devri, bir hissedarın sahip olduğu hisse senedini başka bir kişiye devretmesi işlemidir. Bu işlem hisse senetlerinin hukuki sahipleri arasında gerçekleşir ve hisse senedinin mülkiyetinin değişmesine neden olur. Türk Hukuk Sistemi’nde hisse senetlerinin devri, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili yönetmelikler tarafından düzenlenmektedir.
Hisse senetlerinin devri, öncelikle şirketin ana sözleşmesinde belirtilen hükümlere tabidir. Ana sözleşmede hisse senetlerinin devri ile ilgili koşullar ve süreçler belirtilir. Ana sözleşme, şirketin kuruluş aşamasında veya sonradan hissedarların karar almasıyla değiştirilen bir hukuksal metindir. Bu sebeple hisse senetlerinin devri sürecine başlamadan önce, şirketin ana sözleşmesine mutlaka bakılmalı ve bu sözleşmede tespit edilen koşulların sağlanması gerekmektedir.
Hisse senetlerinin devri için genellikle hissedarlar arasında bir sözleşme yapılır. Bu sözleşmede hisse senedinin devri ile ilgili tüm hususlar belirtilir, tarafların hak ve yükümlülükleri düzenlenir. Sözleşme noter onayı gerektirebilir; bu durumda noterlikte düzenlenen sözleşme, tarafların imzalamasıyla geçerlilik kazanır.
Hisse senedi devri için kayıt ve bildirim işlemleri de gerçekleştirilir. Türk Ticaret Kanunu uyarınca şirketler, hisse senetlerinin devir ve ittifak hakkı gibi hakların kullanımlarını takip etmek amacıyla hissedarlar defteri tutmak zorundadır. Bu defterde hisse senetlerinin devri, ad soyad ve adres bilgileri, devrini yapanın hangi miktarda hisseyi devrettiği gibi bilgiler kayıt altına alınır. Hissedarlar defteri, şirketin merkezinin bulunduğu ticaret sicil müdürlüğü nezdinde tutulur ve herhangi bir hukuki ihtilaf durumunda delil niteliği taşır.
Hisse senetlerinin resmi devri için ise ticaret sicili müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir. Devir işlemi, hissedarın ve hisse senedini devralan kişinin imzaladığı noter onaylı devir beyannamesi ile gerçekleştirilir. Bu beyannameyi takiben, şirket yetkilileri şirket unvanı altında noter onayı ve hissedarlar defteri kaydının tamamlanması için gerekli belgeleri ticaret sicili müdürlüğüne sunarlar. Devir işlemi, ticaret sicil müdürlüğündeki kayıtların güncellenmesiyle tamamlanır.
Ancak hisse senedinin devri her durumda bu şekilde gerçekleşmez. Bazı durumlarda, şirketin ana sözleşmesi veya ilgili kurallar gereği hisse senedinin devri için özel onaylar alınması gerekebilir. Örneğin, anonim şirketlerde önceden izin alınarak hisse senedi devrinin yapılamayacağı haller belirlenebilir. Bu gibi durumlar da şirketin ana sözleşmesinde ve ilgili mevzuatta belirtilir.
Hisse senetleri devredildiğinde, yeni hissedarın hak ve sorumlulukları hisse senedini devraldığı anda başlar. Yeni hissedar, hisse senedinin sahibi olduğu oranda şirketin kar ve zararından pay alır, yönetim kuruluna üye seçme ve aday gösterme hakkına sahiptir. Aynı zamanda şirket yönetimi ve karar alma süreçlerine katılma hakkına da sahip olur.
Sonuç olarak, Türk Hukuk Sistemi’nde hisse senetlerinin devri belirli kurallara tabidir. Bu kurallar, şirketin ana sözleşmesi, taraflar arasında yapılan sözleşmeler ve ilgili mevzuat tarafından düzenlenir. Bu nedenle hisse senedinin devri sürecinde, tarafların bu kurallara uygun hareket etmeleri büyük önem taşır.