Milletlerarası anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için bir dizi onaylama süreci gerekmektedir. Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için ise Türkiye’nin iç hukukunda belirli prosedürleri takip etmesi gerekmektedir.
Türkiye, milletlerarası anlaşmaları onaylama amacıyla iki temel süreci uygulamaktadır: İmzalama ve onaylama. İmzalama süreci, Türkiye’nin anlaşmanın hükümlerine ilişkin olarak politik anlamda bağlayıcı olduğunu gösterirken, onay süreci ise anlaşmanın Türkiye’nin iç hukukuyla uyumlu hale getirilmesi ve yürürlüğe girebilmesi için gerekli adımların atılmasını sağlar.
İmzalama aşamasında, Türkiye, anlaşmaya taraf olma niyetini ve anlaşmanın hükümlerinden genel anlamda memnuniyetini ifade eder. İmza, Türkiye’yi anlaşma ile bağlar, ancak anlaşmanın kendisi henüz hukuki olarak yürürlükte değildir. İmza aşamasında yapılan taahhütler, anlaşmanın hükümleri doğrultusunda Türkiye tarafından yerine getirilmesi gereken yükümlülükleri ifade eder.
Onay süreci, Türkiye’nin anlaşmayı iç hukukunda uygulamaya geçirmesini sağlayan adımları içerir. Onay, Türkiye’nin anlaşmayı tamamen kabul ettiğini ve anlaşmanın hükümlerini iç hukukunda uygulayacağını gösterir. Onay süreci, Türkiye için anlaşmanın yasal olarak bağlayıcı hale gelmesini sağlar.
Türk iç hukukunda, anlaşmaların yasalaşabilmesi için Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından onaylanmaları gerekmektedir. Anlaşma, hükümet tarafından TBMM’ye sunulur ve TBMM meclisinde kabul edildikten sonra yürürlüğe girmek üzere Cumhurbaşkanı’nın onayına sunulur. Cumhurbaşkanı tarafından onaylandıktan sonra anlaşma, resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girer.
Onay sürecinin tamamlanmasıyla birlikte, anlaşma iç hukukta yürürlüğe girmiş olur ve Türkiye tarafından uygulanmaya başlanır. Anlaşmanın iç hukuka dahil edilmesi, gerektiğinde yasal düzenlemelerin yapılmasını gerektirebilir. Böyle durumlarda, Türkiye iç hukuka uyum için gerekli olan adımları atarak anlaşmanın hükümlerini yerine getirmekle yükümlüdür.
Türkiye’de milletlerarası anlaşmalar, iç hukukta yer alan diğer yasalarla çelişkili olamaz. Anayasa, Türkiye için en üst hukuki belge olduğundan, anlaşmaların da anayasaya uyumlu olması gerekmektedir. Eğer bir milletlerarası anlaşma, anayasa hükümlerine aykırıysa, anayasa hükümleri geçerli olur ve anlaşma bu çerçevede yürütülür veya yeniden müzakere edilir.
Sonuç olarak, Türkiye’de milletlerarası anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için imzalama ve onaylama süreçleri uygulanmaktadır. İmza, Türkiye’nin anlaşma ile bağlanmasını ve onaylama süreci ise anlaşmanın iç hukuka uyumlu hale getirilmesini sağlamaktadır. Onay süreci Türkiye Büyük Millet Meclisi onayından geçtikten sonra, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır ve resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girer. Anlaşmaların iç hukuka uyumlu olması ve anayasaya uygun olması gerekmektedir.