Milletlerarası anlaşmalar, iki veya daha fazla devlet arasında varılan hukuki sözleşmelerdir. Bu anlaşmalar, devletlerarası ilişkilerde çeşitli konuları düzenlemek veya belirli bir alanda işbirliği yapmayı amaçlayabilir. Milletlerarası anlaşmaların yürürlüğe girebilmesi için hem iç hukuk hem de uluslararası hukuk süreçleri izlenmelidir.
Bir milletlerarası anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için öncelikle devletlerarasında anlaşmanın kabul edildiği bir diplomasi süreci yaşanır. Bu süreçte anlaşmaya taraf olan devletler, anlaşmanın şartlarını müzakere eder ve sonunda anlaşmaya varır. Daha sonra anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için iç hukuk süreci başlar.
Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için izlenen yasal süreç şu şekildedir: İlk olarak, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından anlaşma taslağı hazırlanır veya hazırlanan anlaşma taslağı kabul edilir. Bu süreçte ilgili bakanlık veya bakanlıklar anlaşmayı daha detaylı şekilde inceler ve gerekli onay sürecini başlatır.
Anlaşmanın onay süreci, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) gerçekleşir. Onay süreci, anlaşmanın TBMM Dışişleri Komisyonu’nda incelenmesi ve kabul edilmesiyle başlar. Dışişleri Komisyonu’nun onay vermesi durumunda, anlaşma TBMM Genel Kurulu’na sunulur.
TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillerinin oylarının çoğunluğuyla onaylanan anlaşma, Cumhurbaşkanı’na gönderilir. Cumhurbaşkanı, anlaşmayı onaylayarak yasalaştırır ve anlaşmanın iç hukuktaki yürürlük süreci tamamlanır.
Ancak, bazı milletlerarası anlaşmaların iç hukuktaki yürürlüğe giriş süreci daha karmaşık olabilir. Özellikle anlaşma, Türkiye’nin iç hukukunda değişiklik gerektiriyorsa, ilgili mevzuatta değişiklik yapılması da gerekebilir. Örneğin, bir anlaşma, Türkiye’nin ceza hukukunda yeni bir suç türünü tanımlamasını veya vergi mevzuatında değişiklik yapmasını gerektiriyor olabilir.
Bununla birlikte, Türkiye’de iç hukuk süreci tamamlanmış olsa bile, milletlerarası bir anlaşmanın tam olarak yürürlüğe girebilmesi için uluslararası hukuka uygun şekilde düzenlenen bir son işlem yapılması gerekmektedir. Bu işlem, ilgili devletin anlaşmayı resmi olarak imzalaması veya ratifiye etmesi anlamına gelir.
Sonuç olarak, bir milletlerarası anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için hem iç hukuk hem de uluslararası hukuk süreçleri izlenmelidir. Türkiye’de iç hukuk süreci, anlaşmanın kabul ve onay süreçlerini içerirken, uluslararası hukuk süreci ise devletin anlaşmayı imzalaması veya ratifiye etmesini içerir. Bu süreçlerin tamamlanmasının ardından anlaşma, Türkiye’de yasal bir geçerlilik kazanır ve yürürlüğe girebilir.