Kira sözleşmesi yapılırken, ev sahibi tarafından kiracıdan genellikle bir depozito talep edilir. Depozito, kira sözleşmesi boyunca ortaya çıkabilecek olası zararlar veya kira bedeli ödenmezse karşılanması amacıyla alınır. Ancak, depozito kiracının mülkü tahliye ettiğinde geri alması gereken bir miktar paradır.
Depozito, kira sözleşmesinin sona erdiği zaman geri verilmek zorundadır. Ancak, geri ödeme zamanı ve şekli, Türk Hukuku’nda bir takım kural ve prosedürlere tabidir. Bu nedenle, hem kiracıların hem de ev sahiplerinin haklarını korumak ve anlaşmazlıkları önlemek için depozito ile ilgili bazı hususları bilmeleri önemlidir.
Türkiye’deki kira hukukunda depozito ile ilgili en önemli düzenlemeler, Türk Borçlar Kanunu (TBK)’nun 323. maddesinde yer almaktadır. Bu maddeye göre, ev sahibi, kiracının evi tahliye ettiğinde depozitoyu en geç otuz gün içinde iade etmekle yükümlüdür. Bu süre içinde iade yapılmazsa, kiracı hakem-aracılık veya mahkeme yoluyla depozitonun iadesini talep edebilir.
Ancak, depozitonun iade edilebilmesi için çeşitli şartlar mevcuttur. Depozitonun geri ödenebilmesi için öncelikle, kiracının tüm kira borçlarını tam ve eksiksiz olarak ödemesi gerekmektedir. Kiracının kira borçlarını ödememesi durumunda, ev sahibi kira alacaklarını depozitodan karşılayabilecektir. Ancak, ev sahibi depozitodan kira alacakları dışında herhangi bir miktarı kullanamaz.
Depozitonun geri ödenebilmesi için ikinci bir şart ise, evin ve eşyaların çalışır durumda ve zarar görmemiş olmasıdır. Kiracı, kiralanan mülkü teslim alırken ve geri iade ederken herhangi bir hasar veya eksiklik olmamasına dikkat etmelidir. Eğer evde veya eşyalarda herhangi bir zarar veya eksiklik varsa, ev sahibi depozitodan bu zararları karşılayabilir. Ancak, hasar ev sahibinin kullanım ve yıpranma normal değerlerini aşıyorsa, ev sahibi sadece normal yıpranma payını talep edebilir.
Eğer ev sahibi, depozito karşılığında herhangi bir kesinti yapmak istiyorsa, bunu belgelendirerek ve gerekli tadilat veya onarımları yaptıktan sonra kiracıya bildirmesi gerekmektedir. Kiracı ise bu durumu kabul etmezse veya anlaşmazlık yaşarsa, hakem-aracılık veya mahkeme yoluyla çözüm arayabilir. Mahkeme, ev sahibinin talebi hakkında karar verirken, ne kadar kesinti yapılacağına ve geri kalan miktarın hangi süre içinde kiracıya iade edileceğine karar verecektir.
Depozitoyla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise, depozitonun ev sahibi tarafından başka bir amaca yönelik kullanılamamasıdır. Depozito, kiracının evi terk ettiği zamanki mülk durumu hakkında bir garanti niteliğindedir ve ev sahibi bu paranın başka bir amaç için kullanamaz. Aksi takdirde, kiracı, depozitonun geri iadesini talep edebilir.
Sonuç olarak, Türkiye’de kira sözleşmelerinde depozito, kiracı ve ev sahibi arasında çıkabilecek potansiyel anlaşmazlıkları önlemek ve evin iyi durumda teslim edilmesi için önemli bir unsurdur. Depozitonun geri ödenmesi, TBK’nın ilgili hükümleri doğrultusunda, kira borçlarının ödenmesi ve kiralanmış mülkün zarar görmemiş olduğu durumlarda, kiracıya otuz gün içinde yapılmalıdır. Herhangi bir anlaşmazlık durumunda, hakem-aracılığı veya mahkeme yoluyla çözüm aranabilir.