Kamu hizmetleri, Türkiye’de anayasal düzene, hukukun üstünlüğüne ve demokrasiye dayalı bir devlet yapısında yürütülmektedir. Kamu hizmetleri, devlet organları ve diğer kamu kurumları tarafından sunulan hizmetlerdir ve halka sağlık, eğitim, adalet, güvenlik gibi birçok alanda sunulmaktadır. Bu hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde sunulabilmesi için ise uygun denetim ve değerlendirme mekanizmaları bulunmaktadır.
Kamu hizmetlerinin değerlendirilmesi ve denetlenmesi, temel olarak iki farklı boyutta gerçekleştirilir. Bunlar, iç denetim ve dış denetimdir. İç denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının kendi içinde gerçekleştirdiği denetim faaliyetlerini kapsar. Dış denetim ise bağımsız ve tarafsız bir şekilde gerçekleştirilen denetim faaliyetleridir.
İç denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının kendi içinde oluşturdukları iç denetim birimleri tarafından gerçekleştirilir. Bu birimler, hizmetlerin yasalara, yönetmeliklere, standartlara uygun şekilde yürütülüp yürütülmediğini, malî işlemlerin doğru ve güvenilir şekilde gerçekleşip gerçekleşmediğini, kaynakların etkin ve verimli kullanılıp kullanılmadığını değerlendirir. İç denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticilerine, hizmetlerin düzgün bir şekilde yürütülmesi için önerilerde bulunur ve bunların takibini yapar. İç denetim faaliyetleri, halka açık bir şekilde gerçekleştirilmez ve sonuçları genellikle içeriye yöneliktir.
Dış denetim ise, Merkezi Yönetim Bütçesi’ne tabi olan kamu kurum ve kuruluşlarını denetlemekle görevli olan Sayıştay tarafından gerçekleştirilir. Sayıştay, Anayasada yer alan yetki ve sorumlulukları çerçevesinde, devlet gelirlerini ve giderlerini denetler. Sayıştay’ın denetim faaliyetleri, kamu kaynaklarının etkili, verimli ve ekonomik bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını, hukuka uygunluğunu ve hesap verme sorumluluğunu kontrol etmeye yöneliktir.
Sayıştay, denetim faaliyetlerini farklı yöntemlerle gerçekleştirir. Bunlar arasında mali denetim, uygunluk denetimi, performans denetimi, revizyon denetimi, özel inceleme ve hesap incelemeleri yer alır. Mali denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının finansal kayıtlarının, hesap işlemlerinin ve mali tablolarının doğruluğunu ve güvenilirliğini kontrol eder. Uygunluk denetimi ise, kamu kurum ve kuruluşlarının işleyişinin yasa ve yönetmeliklere uygun olup olmadığını değerlendirir. Performans denetimi ise, kamu hizmetlerinin etkinliğini ve verimliliğini ölçer ve değerlendirir.
Ayrıca, kamu hizmetlerinin denetimi ve değerlendirilmesi açısından bağımsız ve tarafsız bir yapıya sahip olan Kamu Denetçiliği Kurumu da önemli bir rol oynamaktadır. Kamu Denetçiliği Kurumu, kişi ve kurumların, kamu hizmetlerinde meydana gelen haksızlık, hukuksuzluk ve usulsüzlük gibi konularda şikayet başvurularını değerlendirir ve incelemeler gerçekleştirir.
Kısacası, kamu hizmetlerinin değerlendirilmesi ve denetlenmesi Türkiye’de iç denetim ve dış denetim faaliyetleriyle gerçekleştirilmektedir. Bu denetim faaliyetleri, kamusal kaynakların etkili ve verimli kullanılmasını sağlamak, yolsuzlukları önlemek, hesap verme sorumluluğunu yerine getirmek ve halka kaliteli hizmet sunmak amacıyla önemli bir rol oynamaktadır. Kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi için bu denetim ve değerlendirme mekanizmalarının etkin bir şekilde çalışması büyük önem taşımaktadır.