İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların hakkı ve işverenin sorumluluğu altında olan önemli bir konudur. İşverenler, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için belirli talimatlar ve önlemler almakla yükümlüdür. Ancak, bazen çalışanlar bu talimatlara uymayabilir ve bu durum iş yerinde ciddi risklere yol açabilir. Peki, bir işçi işverenin iş sağlığı ve güvenliği talimatlarını yerine getirmezse ne yapılabilir? Türk Hukuk Sistemi’ne göre bu durumla ilgili olarak işverenin ve işçinin hakları aşağıda açıklanmıştır.

İşverenin Hakları:
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği talimatlarını yerine getirmeyen bir çalışana karşı çeşitli haklara sahiptir. İşveren, bu haklarını kullanarak çalışanın yaptırımlarla karşılaşmasını sağlayabilir. İşverenin bu hakları aşağıda belirtilmiştir:

1. İhtar: İşveren, çalışana yazılı bir ihtarname göndererek, iş sağlığı ve güvenliği talimatlarının yerine getirilmesini isteyebilir. İhtarname, çalışanın oyalama veya duyarsızlık gösterdiği durumlarda kullanılabilir. İhtarname, çalışanın ilgili talimatlara uymasını sağlamak ve gelecekte olası sorunların önüne geçmek için etkili bir yöntem olabilir. Ancak, ihtarnamenin usule uygun bir şekilde hazırlanması ve iletilmesi önemlidir.

2. Uyarı: İhtarın ardından çalışanın hala talimatlara uymaması durumunda, işveren bir uyarı verme hakkına sahiptir. Uyarı, ihtara rağmen işçinin hala ihmal veya kasıtlı davranışlarda bulunmasına bağlı olarak verilir. Uyarıda, işverenin beklentilerini açıkça belirtmesi ve çalışanın sonuçlarını anlamasını sağlaması önemlidir. Uyarı, işverenin disiplin amacıyla çalışana verdiği bir zarf olup, daha ciddi yaptırımların önüne geçmek için kullanılabilir.

3. İş akdi feshi: İş sağlığı ve güvenliği talimatlarına uyulmaması durumunda en ciddi yaptırım iş akdi feshidir. İşveren, çalışanın talimatlara uyum göstermediği ve çalışanın sağlığını veya güvenliğini tehlikeye attığı durumlarda iş akdini feshedebilir. Ancak, işverenin iş akdini feshetmeden önce delilleri toplaması, işçiye uygun bir süre tanıması ve hakkaniyetli bir şekilde davranması gerekmektedir. İş akdinin feshedilmesi sonucunda işçi tazminat talebinde bulunabilir ve hakkını yasal yollarla arayabilir.

İşçinin Hakları:
İş sağlığı ve güvenliği talimatlarına uymayan bir çalışanın da belirli hakları vardır. İşçiler, işverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı veya yerine getirmediği durumlarda belirli korumalar altındadır. İşçinin hakları aşağıda belirtilmiştir:

1. İşvereni bilgilendirme: İşçi, işverene iş sağlığı ve güvenliği talimatlarının yerine getirilmediğini bildirebilir. İşverene yazılı olarak veya işyerindeki yetkililere sözlü olarak bu durumu ileterek işverenin önlem almasını sağlayabilirler. Bu bildirim, işçinin gelecekte olası risklerle karşılaşmasını önleyebilir.

2. İşten ayrılma: İş sağlığı ve güvenliği talimatlarının yerine getirilmemesi durumunda, işçi iş yerini terk etme hakkına sahip olabilir. Ancak, işçinin bu hakkı kullanmadan önce, işverene yazılı bir bildirimde bulunması ve makul bir süre vermesi önemlidir. Bu bildirim süreci işçiye haklarını koruma ve delilleri toplama imkanı verir.

3. İş kazası veya meslek hastalığı durumunda tazminat talebi: İş sağlığı ve güvenliği talimatlarının ihlal edilmesi sonucunda ortaya çıkan iş kazaları veya meslek hastalıkları durumunda, işçi tazminat talep edebilir. İşveren, işçinin sağlığını veya güvenliğini tehlikeye atan bir durum yarattığında, işçi malul kalmışsa veya geçici olarak çalışamayacak duruma gelmişse, tazminat talep edebilir.

Sonuç olarak, işçinin iş sağlığı ve güvenliği talimatlarına uyum göstermemesi ciddi sonuçlara yol açabilir. İşveren, bu durumda çeşitli haklara sahip olup, işçinin yaptırımlarla karşılaşmasını sağlayabilir. Aynı şekilde işçi de işyerinde sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan bir durumla karşılaştığında, belirli korumalar altında olan haklarını kullanabilir ve tazminat talebinde bulunabilir. Her iki tarafın da bu hakları bilmesi ve gerektiğinde bunları kullanması önemlidir.