Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, kaçak inşaatlar imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılar olarak tanımlanır ve hukuki olarak kabul edilmez. Kaçak inşaatlar, çoğu zaman imar planlarına uygun olmayan arazi kullanımı, ruhsatsız yapı yapma veya yapılan projenin ruhsat ve inşaat onay sürecini tamamlamama gibi durumların sonucunda ortaya çıkar. Yasal bir temeli olmayan bu inşaatlar, önemli sorunlara yol açabilir ve çevre, güvenlik ve estetik açıdan da olumsuz etkiler yaratabilir.
Türkiye’de kaçak inşaatlarla mücadele etmek amacıyla birçok kanun ve düzenleme yapılmıştır. İmar Kanunu, Çevre Kanunu ve İmar Barışı gibi mevzuatlar, kaçak inşaatların denetlenmesi ve yıkım sürecindeki prosedürleri belirler.
Kaçak inşaat tespit edildiğinde, ilk olarak ilgili belediye veya valilik bünyesindeki ilgili birimler tarafından gerekli inceleme yapılır. Bu incelemede, yapılan projenin imar planlarına ve ilgili mevzuata uygun olup olmadığı değerlendirilir. Tahmini olarak herhangi bir ihbar veya şikayet sonucunda yapılan bu inceleme, görevliler tarafından yapılan denetime dayanabilir.
Denetimin sonucunda, yapılan inşaatın kaçak olduğuna karar verilirse, yıkım kararı alınır. Bu karar, ilgili idari birimler tarafından bağlı olduğu belediye veya valilik bünyesinde alınır. Yıkım kararı, yapı ruhsatı ve yapı kayıt belgelerine uygun şekilde düzenlenmelidir.
Yıkım süreci, genellikle ilgili belediye veya valilik bünyesindeki yıkım birimlerinin sorumluluğundadır. Yıkım işlemi, yapı sahibi veya yetkili temsilcisi tarafından gerçekleştirilen bir şirket tarafından yapılabilir. Yıkım sürecinde, çevreye ve insan sağlığına zarar vermemek için dikkatli olunmalıdır.
Yıkım işlemi için gerekli olan makineler ve ekipmanlar, ilgili bürokratik süreçler tamamlandıktan sonra kullanılabilir. Yıkım süreci sırasında, çevre kirliliğini önlemek için gerekli önlemler alınmalı ve mahalle sakinlerinin güvenliği sağlanmalıdır. Ayrıca, yıkım sonrası oluşan inşaat atıkları ve enkazlar uygun şekilde bertaraf edilmelidir.
Yıkım sürecinde, yapı sahibi ya da temsilcisi, yıkım kararının gerekçelerini ve yıkımın gerçekleştirileceği tarihi bildiren bir bildiri alır. Bildiri, yapı sahibine kayıtlı adresine ulaşacak şekilde tebliğ edilir veya belediye veya valilik resmi internet sitesi üzerinden yayımlanır. İlgili taraf, yıkım süreci hakkında bilgilendirilir ve gerekli işlemleri yapma fırsatı verilir.
Yıkım sürecinde, yapı sahibi veya temsilcisi, yıkım masraflarını karşılamakla yükümlüdür. İlgili birimler tarafından sağlanan hizmetler ve kullanılan ekipmanlar için bir ücret talep edilir. Yapının sahibi, yıkım işlemi tamamlandıktan sonra çıkan harcamaları ödemekle yükümlüdür.
Bu noktada, önemli bir hususun altını çizmek gerekir: Kaçak inşaatlara ilişkin yıkım kararı, uygulanmadan önce yetkili mahkemelerde yargı sürecinin sonuçlanması beklenmelidir. Yargı süreci, yıkım kararının doğruluğunu ve yasal dayanağını kontrol etmek için yapılan bir denetimdir. Yıkım kararının iptal edilmesi veya değiştirilmesi durumunda, yıkım süreci durdurulabilir veya değiştirilebilir.
Sonuç olarak, Türkiye’de kaçak inşaatlarla mücadele etmek amacıyla yasal düzenlemeler yapılmıştır. Kaçak inşaatlar, imar mevzuatına aykırı olduğu için yıkım kararları alınır ve ilgili birimler tarafından gerçekleştirilir. Yıkım süreci, çevre kirliliği ve insan sağlığına zarar vermeden gerçekleştirilmelidir. Yıkım masrafları, yapı sahibi veya temsilcisi tarafından karşılanır. Ancak, yıkım kararlarının yargı süreci sonuçlanmadan uygulanmaması gereklidir.