İdari yargıda arabuluculuk süreci, idari uyuşmazlıkların çözümünde alternatif bir yöntem olarak kullanılan arabuluculuk faaliyetlerini ifade eder. Arabuluculuk, taraflar arasında anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması için tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla gerçekleştirilen müzakere ve arabulma sürecidir. İdari uyuşmazlıklar ise, idare hukuku alanında ortaya çıkan ve idari bir işlem veya eylemden kaynaklanan ihtilafları ifade eder.

İdari yargıda arabuluculuk süreci, İdare Mahkemeleri Kanunu’nun 21. maddesinde düzenlenmiştir. Mümkün olan hallerde, idari uyuşmazlıkların çözümünde arabuluculuk yöntemi uygulanabilir. Taraflar, dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra anlaşmazlıklarını arabulucuya taşıma seçeneğine sahiptirler. Arabuluculuk süreci, mahkeme hâkiminin önerisi üzerine veya tarafların talebiyle gerçekleşebilir.

Arabuluculuk sürecinin başlaması için, arabulucuya başvurulması gerekir. Başvuru, taraflardan birinin arabulucuya yazılı veya sözlü talebiyle gerçekleştirilebilir. Taraflar, ortak bir arabulucu seçebilecekleri gibi, İdare Mahkemeleri Adalet Komisyonu tarafından atanacak bir arabulucuya da başvurabilirler.

Arabulucu, tarafları toplantıya çağırır ve tarafların anlaşmazlığını objektif bir şekilde dinler. Tarafların taleplerini ve beklentilerini öğrenir ve uygun bir çözüm için arabulma sürecine başlar. Arabulucu, taraflara iletişimde yardımcı olur, sorunların tespiti için bilgi toplar ve taraflar arasında müzakere ortamı yaratır. Taraflar, arabulucunun yönlendirmesi ve tavsiyelerine göre bir anlaşmaya varmaya çalışır.

Arabuluculuk süreci, gizlilik ve tarafsızlık ilkesine dayanır. Tarafların kimlik bilgileri, arabulucu tarafından gizli tutulur ve süreçle ilgili bilgiler başka bir kişiyle paylaşılmaz. Taraflar, özgür iradeleriyle arabuluculuk sürecine katılır ve süreci sonlandırma veya devam ettirme konusunda özgürce karar verebilirler.

Arabuluculuk süreci sonunda, taraflar anlaşmaya varamazlarsa veya arabuluculuk sürecini sonlandırmak istenirse, dava açma hakkı saklı tutulur. Anlaşmaya varıldığında ise, tarafların anlaşması tutanak altına alınır ve sonuçlar mahkemeye sunulur. Mahkeme, tarafların anlaşmasını uygun görürse, anlaşmayı hüküm altına alır ve uyuşmazlık böylece sonuçlandırılır. Taraflar, mahkemenin kararına uyulması için gerekli adımları atarlar.

Sonuç olarak, idari yargıda arabuluculuk süreci, taraflar arasında anlaşmazlıkların anlaşma yoluyla çözülmesini hedefleyen bir yöntemdir. Arabuluculuk süreci, uzun ve maliyetli mahkeme sürecinin yerine geçebilir ve taraflar arasında dostane bir çözüm sağlanmasına yardımcı olabilir. Ancak, arabuluculuk sürecine katılmak tamamen gönüllülük esasına dayandığından, tarafların ortak iradeleri ve işbirliği önemlidir.