İdari işlemlerin iptali için başvurulan merciler Türk hukuk sistemi içerisinde belirli bir hiyerarşiye göre düzenlenmiştir. İdari işlemlerin hukuka aykırılığı idari mahkemeler aracılığıyla itiraz edilerek sonlandırabilir.

İdari işlemlerin iptali için başvurulabilecek merciler şunlardır:

1. İdarenin Bizzat İncelemesi: İlk ve en temel yol, idari işlemi yapmış olan idareye başvurmaktır. Eğer birey, bir idari işlemle ilgili olarak memnuniyetsizlik yaşıyorsa, öncelikle işlemi yapan idareye başvurarak durumu açıklayabilir ve iptal talebinde bulunabilir. İdarenin bizzat incelenmesi yöntemi, çoğu durumda hızlı ve kolay bir çözüm sunabilse de, idarenin kendi işlemi ile ilgili karar vereceğini göz önünde bulundurmak önemlidir.

2. İdari Yargı Yolu: İdarenin bizzat incelenmesinden sonra sonuç alınamazsa veya bu yöntem uygulanamaz ise, birey idari işlemin iptali için idari mahkemelere başvurabilir. Türkiye’de idari yargı, idari işlemlerin hukuka uygunluğunu denetleyen ve hukuka aykırı bulunan işlemleri iptal eden mahkemelerden oluşur. İdari yargıda çeşitli düzeyler bulunur. İlk derece mahkemeler İdare Mahkemeleri, ikinci derece mahkemeler Bölge İdare Mahkemeleri ve son derece mahkeme Danıştay’dır.

İdari mahkemelere başvuru, idari işlemlerin yargı denetimine tabi tutulmasını sağlar. İdari mahkemede dava açma süreci ise dava dilekçesinin hazırlanması, mahkemeye başvuru, duruşma ve son karar aşamalarını içerir. Burada dava açan kişi, işlemin hukuka aykırı olduğunu ve iptal edilmesini talep eder. Mahkeme, ilgili idari işlemi hukuka uygunluğu bakımından denetler ve kararını verir. Eğer idari işlem hukuka aykırı bulunursa, iptal edilir.

İdari mahkemelerde yapılan başvurular için belli bir süre sınırlaması vardır. İdari mahkemeye başvuru süreleri, idari işlemin tebliğ tarihinden itibaren başlar ve genellikle 60 gün ile sınırlıdır.

İdari işlemlerin iptali için başvurulan diğer merciler:

3. Anayasa Mahkemesi: Anayasa Mahkemesi, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini ihlal eden idari işlemlerin iptali için başvurulan bir diğer mercidir. Anayasa Mahkemesi, vatandaşların anayasal haklarının korunması ve ihlal edilen hakların tazminini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süreci ise belirli prosedürlere tabidir ve genellikle daha karmaşık ve zaman alıcıdır.

4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM): Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf olduğu için, bireyler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurarak idari işlemlerin iptalini talep edebilir. AİHM, Türk vatandaşlarının AB düzeyinde hak arama sürecini sağlamaktadır.

Sonuç olarak, idari işlemlerin iptali için başvurulan merciler, idarenin bizzat incelemesi, idari mahkemeler, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi olarak sıralanabilir. Bu merciler aracılığıyla vatandaşlar, hukuka aykırı olduğunu düşündükleri idari işlemleri denetletebilir ve iptalini talep edebilirler. Ancak, her başvuru için belirli prosedürler ve süreler bulunmaktadır, bu nedenle başvuruların zamanında ve doğru bir şekilde yapılması önemlidir.