İnsanların günlük yaşamında sıklıkla karşılaştığı terimlerden biri de “idari eylem” ve “idari işlem”dir. Ancak bu terimlerin anlamları birbirinden farklıdır ve hukuk sistemimizde belirli hak ve sorumlulukları içermektedir. Bu yazıda, Türk vatandaşlarının anlayabileceği bir dilde, idari eylem ve idari işlem kavramları hakkında detaylı bilgi sağlayacağım.

İdari eylem, bir kamu kurumunun veya kamu görevlisinin, hukuki bir düzenlemeye dayanarak gerçekleştirdiği bir eylemdir. Genellikle kamusal alanlarda meydana gelen eylemler olup, hukuki sonuçlar doğurabilirler. Örnek olarak, trafik polislerinin trafikteki araçları durdurması ve sürücülere ceza kesmesi, bir kamu görevlisi tarafından suç işlenmesinin engellenmesi amacıyla yapılan bir tutuklama veya gözaltı işlemi, belediye yetkililerinin bir araziye elkoyması gibi durumları gösterebiliriz.

İdari işlem ise, bir kamu kurumunun kişilere veya kurumlara yönelik olarak hukuki etkiler yaratan bir kararıdır. Bu işlemler, yazılı bir şekilde ortaya konulur ve genellikle bir yönetmelik, kanun veya anayasa hükmüne dayanılarak yapılır. Örnek olarak, bir belediyenin bir vatandaşa inşaat izni vermesi, bir kamu kurumunun bir şirkete vergi cezası uygulaması, bir mahkeme kararına dayanarak bir kişinin mal varlığının dondurulması gibi durumları gösterebiliriz.

İdari eylem ile idari işlem arasındaki en önemli fark, hukuki sonuçlarının niteliği ve etkileridir. İdari eylemler genellikle anlık kararlarla gerçekleştirilir ve hukuki sonuçları daha az etkilidir. Örneğin, bir trafik polisinin bir aracı durdurarak sürücüye trafik cezası kesmesi, kişinin cezai sorumluluğuna yol açar ve genellikle para cezası şeklinde sonuçlanır.

Öte yandan, idari işlemler daha ciddi sonuçlar doğurabilen kararlardır. Bir kamu kurumu tarafından yapılan bir işlem, kişinin haklarını etkileyebilir, mülkiyet hakkını ihlal edebilir veya hukuki sorumluluklar getirebilir. Bu nedenle, idari işlemlere karşı yasal yollarla itiraz etmek veya kararlara karşı dava açmak mümkündür.

İdari eylemlere karşı itiraz yolları daha sınırlıdır. Bunların başında, bu eylemlere yönelik olarak polis kurallarına ve yetkilerine aykırı olduğu gerekçesiyle iç hukuk yollarına başvurmak gelir. Bunun yanı sıra, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi uluslararası mekanizmalara başvurular da mümkündür.

Ancak, idari işlemlere karşı itiraz yolları daha geniştir. İlk olarak, idari işleme ilişkin olarak idari yargı yolları kullanılabilir. İdari mahkemelere başvurarak işlemin iptalini talep edebilir, hak ihlali olduğunu iddia edebilir veya işlemin hukuka aykırılığını ileri sürebilirsiniz. İdari yargı yolunun sonuçsuz kalması durumunda, AYM’ye bireysel başvuru veya diğer yargı organlarına başvurma hakkınız vardır.

Sonuç olarak, idari eylem ve idari işlem, hukuki sonuçları olan ve kamu otoritelerinin günlük yaşamımızda yapabileceği hareketlerdir. İdari eylemler genellikle anlık ve etkileri daha azdır, idari işlemler ise daha ciddi sonuçlara yol açabilirler ve itiraz yolları daha geniştir. Hukuki haklarınızı korumak ve doğru bir şekilde hareket etmek için ilgili yasaları ve mekanizmaları iyi bilmek önemlidir.