İdare Hukuku, devletin ve diğer kamu kurumlarının vatandaşlar üzerinde yaptığı eylemleri düzenleyen hukuk dalıdır. İdari işlem, idarenin hukuki sonuç doğuran iradesini yansıtan ve belirli bir kişi ya da gruba yönelik olan eylemlerdir. Ancak, idari işlemlerde de hatalar ve hukuka aykırılıklar olabilir. Bu durumda vatandaşlar, yasalara ve ilgili idare hukuku kurallarına uygun olarak hukuka aykırılık itirazında bulunabilirler.

Hukuka aykırılık itirazı, idari işlemin hukuka aykırı olduğunu iddia eden kişinin ilgili idare mercilerine başvurmasıyla gerçekleşir. İdare tarafından yapılan işlemle ilgili hukuka aykırılık iddiası, idarenin işlem yapma yetkisine, yaptığı işlemle ilgili yasa, yönetmelik, tüzük vb. diğer mevzuatlara uygunluk ve hukuki gerekçelere dayanıp dayanmadığı gibi noktaları içermektedir.

Hukuka aykırılık itirazı sonuçlarına gelince, bu itirazın değerlendirilmesi süreci belirli bir aşamalar zinciriyle gerçekleşir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

1. İdari Başvuru: Vatandaş, idari işlemde hukuka aykırılık olduğunu düşündüğü durumlarda, ilgili idare organına başvuruda bulunur. Bu başvuru, idarenin düzeltilmesini veya iptal edilmesini talep etmektir. İlgili merci, başvuruyu değerlendirme ve inceleme sürecine alır.

2. İdari İtiraz / Dava: İdare, başvuruyu reddeder veya süresi içinde sonuçlandırmazsa, başvuru sahibi idari itiraz hakkını kullanarak bir üst merciye veya yargı yoluna başvurabilir. İdari itirazın sonucunda idarenin işlemi iptal edilebilir veya düzeltilebilir.

3. İdari Yargı Yolu: İdari itiraz sonucu tatmin edici bir sonuç alınamazsa veya idarenin işlemi iptal edilmez veya düzeltilmezse, başvuru sahibi idari yargı yolu ile dava açma hakkına sahiptir. İdari Mahkeme, tarafların delillerini değerlendirerek karar verir. İşlem hukuka aykırı bulunursa, iptal edilebilir veya düzeltilmesine karar verilebilir.

4. İdari Yargıtay İncelemesi: İdari mahkemenin kararına itiraz edilmesi durumunda, dava dosyası İdari Yargıtay’a gider. İdari Yargıtay, dosyayı inceleyerek hukuki yanlışlık veya hukuka aykırılık varsa düzeltme kararı verebilir veya kararı onaylayarak kesinleştirebilir.

Sonuç olarak, hukuka aykırılık itirazı süreci sonucunda idari işlemde hukuka aykırılık tespit edilirse, işlem ya iptal edilir veya düzeltilir. Bu sayede vatandaşların hukukun üstünlüğünden ve idarenin keyfi uygulamalarından korunmaları sağlanır. Ancak, hukuka aykırılık iddialarının kabul edilmemesi durumunda ise idarenin işlemi geçerli sayılır ve vatandaşın üzerindeki hukuki sonuçlar devam eder.

Hukuka aykırılık itirazlarıyla ilgili süreç, vatandaşların hak arama özgürlüğünü güvence altına alan önemli bir mekanizmadır. Bu süreç, hukuki bilgi ve deneyim gerektirdiği için profesyonel hukukçuların destek alması önemlidir.