Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezaevinde geçirdikleri sürenin bir kısmını cezaevi dışında geçirmelerine imkan sağlayan, toplumu yeniden kazanma sürecinde destekleyici bir uygulamadır. Türk Ceza Kanunu’nun 107. maddesine göre denetimli serbestlik, hükümlünün özgürlüğünün kısmen sınırlanması ve belirli koşullara bağlı olarak serbest bırakılması anlamına gelmektedir.
Denetimli serbestlik uygulamasının amacı, hükümlülerin topluma sağlıklı bir şekilde kazandırılmalarını ve suç işlemelerini önlemeyi hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda, hükümlünün bireysel durumu, suç işleme gerçekleştirme ihtimali ve toplumda yaratabileceği riskler dikkate alınarak, denetim ve destek süreci oluşturulmaktadır.
Denetimli serbestlik uygulaması, mahkeme kararı ile başlar. Hükümlü, mahkeme tarafından kendisine verilen koşullar doğrultusunda cezaevinden tahliye edilir ve belirlenen süre boyunca belirlenen kurallara uyma yükümlülüğü altına girer. Bu koşullar, her hükümlüye özel olarak belirlenir ve genellikle şu şekilde sıralanır:
1. Gözetim ve izleme: Hükümlü, denetimli serbestlik birimi tarafından düzenli olarak takip edilir. Bu takip hem fiziksel hem de elektronik araçlarla gerçekleştirilebilir. Hükümlü, belirli bir yere düzenli olarak gelip gitme yükümlülüğüne, konut veya iş yerinin değiştirilmemesine, geceleyin belirlenen saatte evinde olma zorunluluğuna tabidir. Elektronik araçlarla takip, örneğin kelepçe takılarak gerçekleştirilebilir.
2. Sürekli raporlama: Hükümlü, denetimli serbestlik birimine düzenli olarak rapor vermekle yükümlüdür. Bu raporlar, hükümlünün izleme sürecindeki uyumunu ve toplumla olan ilişkisini takip etmek amacıyla kullanılır. Raporlar, iş durumu, eğitim veya uzmanlık programlarına katılım, sosyal ilişkiler ve sağlık durumu gibi konuları içerebilir.
3. Sağlık hizmetleri: Hükümlü, gerekli görülen sağlık hizmetlerini almakla yükümlüdür. Hükümlü, denetimli serbestlik biriminin gözetimi altında düzenli olarak sağlık kontrollerine gitmek zorunda olabilir. Ayrıca, zorunlu olarak tedavi alması gereken durumlar için ilgili sağlık kurumlarına yönlendirilebilir.
4. Eğitim, iş ve sosyal destek: Hükümlü, denetimli serbestlik birimi tarafından belirlenen eğitim, iş veya sosyal destek programlarına katılmak zorundadır. Bu programlar, hükümlünün meslek edinmesi, sosyal becerilerini geliştirmesi ve toplumla olan ilişkilerini düzenlemesi açısından önemlidir.
Denetimli serbestlik uygulaması sırasında hükümlünün belirlenen kurallara uymaması durumunda ise cezai yaptırımlar uygulanabilir. Bu yaptırımlar, hükümlünün tekrar cezaevine gönderilmesi, ek yükümlülüklerin getirilmesi veya denetimli serbestliğin tamamen kaldırılması şeklinde olabilir.
Sonuç olarak, denetimli serbestlik uygulaması, hükümlülerin topluma kazandırılması ve suç işlemelerinin önlenmesi amacıyla ortaya konan bir mekanizmadır. Hükümlü, belirlenen süre boyunca çeşitli koşullara uymak ve kuralları takip etmek zorundadır. Bu süreçte, denetimli serbestlik birimi, takip ve desteği sağlayarak hükümlünün rehabilitasyon sürecine katkıda bulunur.