Genel sağlık sigortası, Türkiye’deki tüm vatandaşlar ve yabancılar için zorunlu bir sigorta türüdür. Bu sigorta, sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanı sağlar ve vatandaşların sağlık hizmetlerini daha uygun maliyetlerle alabilmesini temin eder. Genel sağlık sigortası primleri, sigortalı kişilerin gelirlerine ve ödemek zorunda oldukları prim oranlarına bağlı olarak hesaplanır.
Genel sağlık sigortası primleri, her yıl Güncel Sosyal Güvenlik Yararları ve İhlalleri Yasası’na (5510 sayılı Kanun) göre belirlenir. Bu yasa, yaş, gelir ve sigortalı olunan kategorilere göre farklı prim oranlarının uygulanmasını düzenler. Genel olarak, prim oranı brüt gelirin belirli bir yüzdesidir. Prim oranları, sosyal güvence türüne göre değişiklik gösterebilir, bunlar:
1. İşçiler: İşçiler için genel sağlık sigortası primi, brüt ücret üzerinden hesaplanır. Hesaplama için brüt ücretin %7,5’i prim olarak alınır. Ancak, primi işçinin tamamı öderken işveren de bu miktardan %5 oranında işveren payı keser. Böylece toplam prim oranı %12,5 olur.
2. Bağ-Kur Sigortalıları: Bağ-Kur sigortalıları, kendi gelirlerine göre prim öderler. Her yıl asgari ücrete göre belirlenen “prime esas kazanç tutarı” hesaplanır. Sigortalılar, bu kazanç tutarına göre primlerini öderler. 2021 yılı için prime esas kazanç tutarı 4.577,50 TL’dir. Prim oranı ise %12,5’tir.
3. Emekliler: Emekliler, emekli aylığı üzerinden genel sağlık sigortası primi öderler. Prim hesaplama yöntemi, emekli maaşının belli bir yüzdesine dayanır. 2021 yılı için emekli aylığına göre hesaplanan prim oranı %12,5’tir.
4. Diğer sigortalılar: Diğer sigortalılar, yani devlet memurları, memur emeklileri, tarım sigortalıları, serbest meslek sahipleri gibi gruplar için de belirli prim oranları uygulanır. Bu oranlar, her yılın başında belirlenen Sosyal Güvenlik Yararları ve İhlalleri Yasası’na göre değişiklik gösterebilir.
Primlerin hesaplanması için bir diğer faktör de prim matrahıdır. Prim matrahı, sigortalının gelirlerinin tespit edilmesi amacıyla kullanılan bir kavramdır. İşçilerde brüt maaş, Bağ-Kur sigortalılarında prime esas kazanç tutarı, emeklilerde emekli aylığı gibi gelirler prim matrahını oluşturur. Prim matrahı, ilgili dönem için belirlenmiş olan asgari ve azami limitler arasında değişebilir.
Genel sağlık sigortası primleri aylık olarak ödenir ve sigortalılar, prim ödemelerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı olan PTT şubeleri veya anlaşmalı bankalar aracılığıyla gerçekleştirebilirler. Primlerin düzenli ve zamanında ödenmemesi durumunda, gecikme zammı ve cezalar uygulanabilir.
Sonuç olarak, genel sağlık sigortası primleri bireysel gelir düzeyine, sigortalı kategorisine ve yaşa göre değişiklik gösterir. Primleri doğru ve düzenli ödemek, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkını korumak açısından önemlidir.