Gayrimenkulün kamulaştırılması, devletin veya kamu kurumlarının genel veya özel bir kamusal ihtiyacı için özel mülkiyette bulunan gayrimenkulü, sahibinin rızası olmaksızın el koyması ve ona belirli bir bedel ödemesidir. Kamulaştırma işlemi, anayasa ve yasal düzenlemelerle belirlenen kurallara göre gerçekleştirilir.

Gayrimenkul kamulaştırılmasının temel amacı, kamu yararına olan ihtiyaçların ve projelerin gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Kamulaştırma işlemi, örneğin kamu hizmetlerinin geliştirilmesi, altyapı projeleri, yol yapımı, baraj veya enerji projeleri gibi durumlarda gerekebilir.

Kamulaştırma işlemi için öncelikle kamu yararı tespiti yapılır. Kamu yararı, anayasa ve kanunlarla belirlenen kriterlere uygun olmalıdır. Kamu yararı, genellikle ekonomik veya sosyal gelişme, kamu düzeni, güvenlik veya çevrenin korunması gibi faktörlere dayanır. Kamu yararı tespiti, ilgili idare tarafından yapılır ve ilan edilir.

Kamulaştırma işlemi gerçekleştirilmeden önce gayrimenkul sahibi bilgilendirilir ve değeri üzerinde uzlaşılmaya çalışılır. Uzlaşı sağlanamazsa, kamulaştırma bedeli bağımsız bir değerleme kuruluşu tarafından belirlenir. Değerleme sonucunda belirlenen bedel, gayrimenkul sahibine ödenir.

Kamulaştırmada adaletin sağlanması amacıyla hukuki yollar da mevcuttur. Gayrimenkul sahibi, kamulaştırma işlemiyle ilgili olarak dava açabilir ve bedelinin veya işlem hukuki geçerliliğinin denetlenmesini isteyebilir. İlgili yargı organları, tarafların haklarını gözeterek adil bir karar verir.

Kamulaştırma yapılırken, gayrimenkul sahibinin haklarına saygı gösterilir ve hakkaniyet esas alınır. Kamulaştırma işlemi, anayasa tarafından güvence altına alınan mülkiyet hakkının sınırlanmasıdır ve bu sınırlama makul şartlara bağlıdır.

Gayrimenkulün kamulaştırılmasında, devletin veya kamu kurumlarının ödediği bedel gayrimenkulün gerçek değerine karşılık gelmelidir. Bedel, gayrimenkulün niteliklerine, çevre koşullarına, emsal değerlerine, kira gelirine ve diğer faktörlere bağlı olarak belirlenir. Gayrimenkul sahibi, değerlendirme sonucunda belirlenen bedeli kabul etmezse, dava yoluyla bedelin artırılmasını talep edebilir.

Kamulaştırma işlemi, anayasal güvencelere tabi olan bir süreçtir. Herhangi bir gayrimenkulün kamulaştırılması genelde istisnai durumlar haricinde gerçekleşir. Kamulaştırma işlemi, yasalarla belirlenen şartlara tabidir ve mülkiyet hakkının korunması esastır.

Sonuç olarak, gayrimenkulün kamulaştırılması, kamusal ihtiyaçların ve projelerin gerçekleştirilmesi amacıyla devletin, kamunun veya kamu kurumlarının özel mülkiyetteki gayrimenkule el koymasıdır. Kamulaştırma işlemi adil bir süreçte gerçekleştirilir ve gayrimenkul sahibinin haklarına saygı gösterilir. Kamulaştırma bedeli, gayrimenkulün değeri üzerinde uzlaşılarak veya bağımsız değerleme yapılıp tespit edilerek ödenir.