Evliliğin birliği beraberliği ve sadakat temeline dayanan bir kurum olduğu düşünüldüğünde, evlilik sürecinde eşlerin malvarlığına ilişkin bir takım düzenlemelere ihtiyaç duyulur. Türk Hukuk Sistemi’nde bu düzenlemeler, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri ve evlilik sözleşmesi aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu yazıda, evlilikte eşlerin ortak malvarlığı üzerindeki haklarını ve bu hakların nasıl belirlendiğini anlatacağız.
Evlilikte eşlerin malvarlığı hukuki olarak üç farklı şekilde düzenlenebilir. Bunlar; mal rejimi sözleşmesi, paylaşımlı mal ayrılığı rejimi ve katılma alacağı rejimidir.
Mal rejimi sözleşmesi, evlilik sürecinde eşlerin mal rejimi hakkında kendi aralarında anlaşmaları anlamına gelir. Eşler, evlilik öncesi yapılan bir sözleşme ile malvarlıklarını nasıl paylaşmak istediklerini belirleyebilirler. Bu tür bir sözleşme, noter huzurunda yapılır ve ciddi bir şekilde değerlendirilir. Eşler, malvarlığının tamamını ortaklaşa veya belirli bir oranda paylaşabilirler. Bu sözleşme, evlilik sürecinde mal varlığının korunması, miras hakkı gibi durumları da düzenleyebilir.
Paylaşımlı mal ayrılığı rejimi, Türk Medeni Kanunu tarafından öngörülen ve evlilik süresince edinilen malvarlığının eşit olarak paylaşılmasını sağlayan bir düzenlemeyi ifade eder. Bu rejime göre, evlilik süresince eşlerin elde ettiği tüm malvarlığı eşit olarak paylaşılır. Evlilik sona erdiğinde, her bir eşin evlilik süresince edindiği varlıkları ayrı ve bağımsız olarak kabul edilir. Bu düzenleme, özellikle ekonomik güçlükler yaşayan, evlilik öncesinde var olan veya evlilik boyunca elde edilen malvarlığına sahip olmak isteyen eşler için uygundur.
Katılma alacağı rejimi ise, evlilik süresince eşlerin malvarlığı arasında bir denge kurmayı amaçlayan bir mal rejimidir. Bu rejime göre, evlilik süresince eşlerin malvarlığı ayrı olarak kabul edilir. Ancak, evlilik sona erdiğinde katılma alacağı adı verilen bir alacak ortaya çıkar. Bu alacak, diğer eşin malvarlığının değerini artıran katkılarına karşılık olarak ödenir. Özetle, katılma alacağı rejimi, evlilik süresince eşler arasında mali katkıların dengelemesini sağlamak amacıyla uygulanır.
Eşlerin malvarlığı üzerindeki haklarının belirlenmesi, sadece mal rejimi sözleşmesi ya da medeni kanunun belirlediği paylaşımlı mal ayrılığı rejimi ya da katılma alacağı rejimi ile sınırlı değildir. Hukuken, evlilik süresince birçok hususta eşler arasında malvarlığı ile ilgili haklar ve sorumluluklar bulunmaktadır. Örneğin, bir eşin diğer eşin malvarlığına müdahale etmesi ya da malvarlığını kötüye kullanması durumunda hukuki yaptırımlar söz konusu olabilir. Ayrıca, evlilik sona erdiğinde malvarlığı bölüşümü için mahkemeye başvurulması gerekebilir.
Sonuç olarak, Türk Hukuk Sistemi’nde evlilikte eşlerin malvarlığı üzerindeki haklar, mal rejimi sözleşmesi, paylaşımlı mal ayrılığı rejimi veya katılma alacağı rejimi ile belirlenir. Eşler, evlilik öncesinde veya evlilik süresince bu noktalarda karşılıklı anlaşmalar yapabilirler. Ancak, bu anlaşmaların hukuka uygun ve geçerli olması için belirli usul ve şartlara dikkat etmek gerekmektedir.