Eşlerin ortak çocukları üzerindeki hakları ve yükümlülükleri, Türk Medeni Kanunu’nun 337. maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, eşler arasında ayrılık veya boşanma durumunda bile çocuğun en üstün çıkarları gözetilerek, çocuğun kişisel ilişkisinin devam etmesi sağlanır ve eşler, çocuğun bakımı, eğitimi ve gelişimi için birlikte sorumluluk taşırlar.
Eşlerin çocuk üzerinde hak ve yükümlülükleri, aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir:
1. Velilik Hakkı: Velilik hakkı, çocuğun ebeveynleri tarafından paylaşılan bir hak ve sorumluluktur. Velayet hakkı, çocuğun günlük yaşamı, eğitimi, sağlık hizmetleri, barınma gibi konuları içerir. Türk Medeni Kanunu’na göre, velayet hakkı, çocuğun menfaati gözetilerek eşler arasında paylaştırılır. Eğer eşler anlaşamazlarsa, mahkeme tarafından velayet hakkı bir eşe veya üçüncü bir şahsa verilir.
2. Çocuğun Bakımı ve Eğitimi: Eşler, çocuğun sağlıklı bir şekilde büyümesi, eğitimi ve gelişimi için ortak sorumluluk taşırlar. Çocuğun günlük bakımı, beslenmesi, hijyeni gibi ihtiyaçlarının karşılanması ve eğitimi için eşlerin birlikte çalışması beklenir. Bu kapsamda, çocuğun okula kaydedilmesi, düzenli sağlık kontrollerinin yapılması, sosyal ve kültürel aktivitelere katılımı gibi konular eşlerin sorumluluğundadır.
3. Çocuğun Kişisel İlişkisi: Ayrı yaşayan eşlerin çocuğun kişisel ilişkisini devam ettirmesi önem taşır. Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuğun her iki ebeveyniyle düzenli olarak zaman geçirmesi sağlanmalıdır. Eşler, çocuğun diğer ebeveynle olan ilişkisini engelleyici davranışlardan kaçınmalı ve çocuğun her iki ebeveyniyle duygusal ve sosyal bağlarını sürdürebilmesi için uygun ortamlar sağlamalıdır.
4. Nafaka ve Maddi Destek: Eşler arasındaki boşanma veya ayrılık durumunda çocuğun maddi ihtiyaçları da gözetilmelidir. Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuğun bakımı ve eğitimi için gerekli olan masrafların karşılanması amacıyla nafaka ve maddi destek talep edilebilir. Bu durumda, çocuğun ihtiyaçlarına uygun bir miktar nafaka belirlenir ve diğer eş tarafından düzenli olarak ödenmesi sağlanır.
5. İletişim ve Bilgi Paylaşımı: Eşler, çocuğunun yaşamında aktif olarak yer almak ve gelişimine katkıda bulunmak amacıyla düzenli iletişim sağlamalıdır. Ebeveynler arasında çocukla ilgili önemli kararlar alınırken, bilgi paylaşımı ve istişare yapılmalıdır. Örneğin, okul seçimi, sağlık problemleri veya önemli tedavi kararları gibi konularda eşlerin görüşleri alınmalı ve bilgi aktarımı yapılmalıdır.
Sonuç olarak, eşlerin ortak çocukları üzerindeki hakları ve yükümlülükleri, çocuğun en üstün çıkarlarını gözeterek belirlenir. Eşlerin velayet hakkı, çocuğun bakımı ve eğitimi, maddi destek, iletişim ve bilgi paylaşımı gibi konular üzerinde birlikte sorumluluk taşıması beklenir.