Deniz sularının kullanımının denetimi, devletler arası ilişkilerde önemli bir konudur. Bu denetim uluslararası hukuk kuralları tarafından belirlenir ve deniz hukuku olarak adlandırılan bir alanı kapsar. Deniz hukuku, denizlerin kullanımına ilişkin hak ve yükümlülükleri düzenleyen kuralları içerir ve kıyı devletlerinin yetki alanlarını belirler. Türkiye’nin denizlere kıyısı olduğu ve denizlerin kullanımıyla ilgili birçok sorunun yaşandığı düşünülerek, bu konuda Türk vatandaşlarına yönelik bir bilgilendirme yazısı aşağıda sunulmuştur.

—

Deniz sularının kullanımının denetimi, deniz hukuku adı verilen bir hukuk dalı tarafından düzenlenmektedir. Deniz hukuku, denizlerin kullanımına ilişkin hak ve yükümlülükleri içeren uluslararası hukuki kuralları içerir. Bu kurallar, devletler arası ilişkilerin düzenlenmesi ve denizlerin sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi amacıyla oluşturulmuştur.

Deniz hukukunun temelini oluşturan belge, 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’dir. Bu sözleşme, denizlerin nasıl kullanılacağına dair çeşitli kuralları belirler ve devletlerin denizlerdeki yetki alanlarını belirlemek için kullanılan kıyı şeridi, karasuları, münhasır ekonomik bölge ve uluslararası sular gibi kavramları tanımlar.

Türkiye, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ni 1982 yılında imzalamış ve 1994 yılında da onaylamıştır. Bu sözleşmeye göre, Türkiye’nin denizlerde kullanma yetkisi bulunan alanlar şunlardır:

1. Karasuları: Türkiye’nin kıyıları boyunca denize bakan bölge karasuları olarak adlandırılır. Karasuları, kıyı şeridinin genişliği kadar, genellikle 12 deniz mili olarak tanımlanır. Türkiye’nin kıyıları boyunca karasuları bulunmaktadır ve bu alan Türkiye’nin egemenlik haklarına tabidir.

2. Münhasır Ekonomik Bölge (MEB): Karasularının sonrasında kalan ve genellikle 200 deniz mili genişliğe sahip olan bu bölge, Türkiye’nin egemenlik haklarına tabi olan bir başka alanıdır. Türkiye, MEB’de deniz yaşamının sürdürülmesi, enerji kaynaklarının araştırılması ve deniz tabanının kullanımı gibi faaliyetleri düzenleme yetkisine sahiptir.

3. Uluslararası Sular: Karasularının ve MEB’in dışında kalan alanlar, uluslararası sular olarak adlandırılır. Bu alanlar, tüm devletlere açıktır ve herhangi bir devletin egemenlik haklarına tabi değildir. Ancak, bu alanlarda uluslararası hukuk ve deniz hukuku kuralları geçerli olup, diğer devletlerle anlaşmazlıkların çözümü için uluslararası yargı organlarına başvurulabilmektedir.

Deniz hukuku, deniz sularının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini ve devletler arası ilişkilerin düzenlenmesini amaçlar. Bu çerçevede, deniz sularının kullanımının denetimi çeşitli kurallar ve mekanizmalar aracılığıyla yapılır. Bunlar arasında deniz sınırlarının belirlenmesi, denizlerdeki doğal kaynakların kullanımı, balıkçılık faaliyetleri, çevre koruması, deniz güvenliği ve uluslararası sularda seyreden gemilerin denetlenmesi gibi konular yer alır.

Deniz sularının kullanımının denetimi, devletler arası anlaşmalar ve görüşmeler sonucunda belirlenen kurallar doğrultusunda gerçekleştirilir. Türkiye, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf olduğu için bu kurallar Türkiye’nin denizlerdeki hak ve yükümlülüklerini de belirlemektedir. Türkiye, denizlerin sürdürülebilir bir şekilde kullanılması ve yönetilmesi amacıyla farklı ülkelerle işbirliği yapmakta ve deniz hukuku kurallarını uygulamaktadır.

Sonuç olarak, deniz sularının kullanımının denetimi, devletler arası ilişkilerde önemli bir konudur. Türkiye’nin denizlerde kullanma yetkisine sahip olduğu alanlar, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde belirlenen kurallarla belirlenmiştir. Deniz hukuku, denizlerin sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesine ve devletler arası anlaşmazlıkların çözülmesine yardımcı olan uluslararası bir hukuk dalıdır. Türkiye, denizlerin kullanımına ilişkin hak ve yükümlülüklerini bu kurallar çerçevesinde yerine getirmekte ve denizlerin sürdürülebilirliğini sağlamak için çeşitli tedbirler almaktadır.