Denizlerdeki faaliyetler, uluslararası deniz hukuku kuralları tarafından düzenlenir. Deniz hukuku, devletler arasında deniz alanlarının kullanımı, gemi trafiği, deniz kirliliği ile mücadele, balıkçılık, doğal kaynakların kullanımı gibi birçok konuyu kapsar. Bu kuralların uygulanması ve denetlenmesi sürecinde çeşitli mekanizmalar bulunmaktadır.
Birinci Dünya Savaşı sonrası imzalanan Cenevre Deniz Hukuku Sözleşmesi, uluslararası deniz hukukunun temelini oluşturur. Bu sözleşme, açık denizler ile ilgili kuralları belirleyerek devletler arasında denizlerdeki faaliyetlerin düzenli ve barışçıl bir şekilde gerçekleştirilmesini hedefler. Bu sözleşme aynı zamanda uluslararası mahkemelerde deniz hukuku anlaşmazlıklarının çözülmesi için de bir temel oluşturur.
Deniz hukukunun uygulanması ve denetlenmesi için uluslararası hukukun çeşitli organları devreye girer. Bunlar arasında uluslararası mahkemeler, devletler arası anlaşmalar, uluslararası denizcilik örgütleri ve denizcilik düzenleyici kurumlar yer alır.
Uluslararası mahkemeler, deniz hukukuna ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde önemli bir role sahiptir. İlk olarak, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Mahkemesi (UNICLOS), deniz hukuku uygulamasının denetlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. UNICLOS, sözleşme hükümlerine uyulup uyulmadığını denetler ve deniz hukuku ihlalleriyle ilgili davalara bakar.
Devletler arasında deniz hukuku ile ilgili anlaşmazlıkların çözülmesi için genellikle sulh yolu tercih edilir. Devletler, anlaşmazlıkları müzakere, arabuluculuk veya tahkim yoluyla çözebilirler. Bu süreçler, deniz hukukunun uygulanmasının denetlenmesinde önemli rol oynar ve taraf devletlerin anlaşmaları ihlal etmeleri durumunda yaptırımlar uygulanabilir.
Uluslararası denizcilik örgütleri ve denizcilik düzenleyici kurumlar, deniz hukuku kurallarının etkin bir şekilde uygulanmasını ve denetlenmesini sağlamak için önemli mekanizmalardır. Bu kurumlar, deniz kazalarının incelenmesi, deniz kirliliğiyle mücadele, gemi emniyeti ve liman yönetimi gibi konularda standartlar belirler ve bu standartlara uygunluğu denetler.
Deniz hukukunun uygulanması ve denetlenmesinde Türkiye’nin de aktif bir rolü bulunmaktadır. Türkiye, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf olup kurallarını ulusal yasalarıyla uyumlu hale getirmiştir. Türk bandıralı gemilerin deniz hukuku kurallarına uygun şekilde kullanılması, deniz kazalarının etkili bir şekilde soruşturulması ve deniz kirliliğiyle mücadele konularında da Türkiye’nin denetim mekanizmaları bulunmaktadır.
Sonuç olarak, deniz hukukunun uygulanması ve denetlenmesi, uluslararası hukukun çeşitli mekanizmaları tarafından sağlanır. Uluslararası mahkemeler, devletler arası anlaşmalar, uluslararası denizcilik örgütleri ve denizcilik düzenleyici kurumlar, deniz hukukunun etkin bir şekilde uygulanmasını ve denetlenmesini sağlar. Türkiye de uluslararası deniz hukuku kurallarını uygulamak ve denetlemek için çeşitli mekanizmalara sahiptir.