Devletler arası ilişkilerde, çevre koruma ile ekonomik kalkınma arasında bir denge sağlamak oldukça önemlidir. Çünkü çevre koruması, doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlarken, ekonomik kalkınma da ülkelerin refahını artırarak sosyal ve ekonomik hedeflerini gerçekleştirmesine yardımcı olur. Bu iki kavramın birbirine zıt gibi göründüğü durumlarda, çevre hukuku ve uluslararası hukuk devreye girerek denge sağlamaktadır.
Devletler arasındaki ilişkilerde çevre koruma ile ekonomik kalkınma arasındaki dengeyi sağlamak için aşağıdaki unsurlar önemlidir:
1. Uluslararası Hukuk Normları: Uluslararası hukuk, çevre koruması ve ekonomik kalkınmanın dengeye ulaşması için bir çerçeve oluşturur. Çevreyi koruma amacıyla oluşturulmuş uluslararası anlaşmalar ve düzenlemeler (örneğin, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi) devletlerin çevresel sorumluluklarına vurgu yapar. Bu anlaşmalar, ekonomik faaliyetlerin çevresel etkilerinin minimuma indirilmesini ve sürdürülebilir bir kalkınma anlayışını teşvik eder.
2. Çevre Dostu Yasal Düzenlemeler: Ulusal düzeyde çevre koruma ve ekonomik kalkınma arasında dengeyi sağlamak için çevre dostu yasal düzenlemelerin yapılması önemlidir. Türkiye’de de çevre korumasına ilişkin birçok kanun ve yönetmelik bulunmaktadır. Bunlar, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını teşvik ederken, aynı zamanda çevre dostu ekonomik faaliyetlerin önünü açar.
3. Çevresel Etki Değerlendirmesi: Ekonomik projelerin çevresel etkilerinin ön değerlendirilmesi ve etki değerlendirme sürecinin takibi, çevre koruma ile ekonomik kalkınma arasındaki dengeyi sağlamak açısından önemlidir. Çevresel etki değerlendirmesi, projelerin çevresel etkilerini belirlemeyi ve bu etkileri en aza indirecek önlemler almayı amaçlar. Türkiye’de 1983 tarihli Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, bu süreci düzenlemekte ve projelerin çevre üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir.
4. Çevre Öncelikleriyle Uyumlu Planlama ve Yönetim: Çevre koruma ile ekonomik kalkınma arasında dengeyi sağlamak için, çevre önceliklerini dikkate alan planlama ve yönetim süreçleri izlenmelidir. Bu süreçlerde yerel yönetimler, iş dünyası ve sivil toplum kuruluşları etkin bir şekilde yer almalıdır. Kalkınma projelerinde çevresel etkilerin azaltılması, doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanılması ve yerel halkın katılımı önemlidir.
5. Uluslararası İşbirliği ve Diplomasi: Çevre koruma ve ekonomik kalkınma konularında uluslararası işbirliği ve diplomasinin önemi büyüktür. Devletler arası ilişkilerde çevre konusunda ortak çözümler aranabilir, teknoloji paylaşımı ve finansal destek sağlanabilir. Türkiye, çevre koruma ve ekonomik kalkınma konularında uluslararası platformlarda etkin bir şekilde yer alarak, bu dengeyi sağlamak için çalışmalara katkıda bulunabilir.
Sonuç olarak, devletler arası ilişkilerde çevre koruma ile ekonomik kalkınma arasında dengeyi sağlamak için uluslararası hukuk, çevre dostu yasal düzenlemeler, çevresel etki değerlendirmesi, çevre öncelikleriyle uyumlu planlama ve yönetim, uluslararası işbirliği ve diplomasinin önemi büyüktür. Bu unsurların birlikte işlemesiyle çevre koruma ve ekonomik kalkınma arasında dengeli bir ilişki sağlanabilir ve gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakılabilir.