Deniz ticaretinde gemi sahipleri, çeşitli risklerle karşı karşıya kalabilirler. Bu riskler, geminin ya da yükün zarar görmesi, kaza veya çevresel faktörlerden kaynaklanan hasarlar gibi durumlar olabilir. Bu nedenle gemi sahipleri, gemilerini ve bunun yanı sıra gemiyle ilgili mülkiyet ve sorumluluklarını korumak için sigorta yaptırma zorunluluğuna sahip olabilirler.
Türkiye’de gemi sahiplerinin sigorta yapma zorunluluğu, Deniz Ticaret Kanunu (DTK) ve Türk Boğazları Gemi Trafik Düzeni Tüzüğü (TBGTD) hükümleri altında düzenlenmektedir. DTK ve TBGTD, gemi sahiplerine gemileri için gerekli sigorta poliçelerini satın alma yükümlülüğünü getirmiştir.
DTK madde 252’ye göre, Türk bayraklı gemilere, Türk denizcilik şirketlerine ve Türkiye’de kayıtlı ticari gemilere İhtiyati Tahkimat (H&M – Hull and Machinery) sigortası yaptırma zorunluluğu getirilmiştir. Bu sigorta, geminin tümüyle veya kısmen kaybolması, hasar görmesi veya kısmi hasarlarının tazmini için yapılan sigortalardır. Ayrıca, geminin ağı takılarak veya bir çeşit balık tüketimine uygun bir şekilde tedavi edilerek zarar görmesi durumlarında da bu sigorta poliçesi devreye girecektir.
TBGTD ise Boğazlardan geçen gemilere, İhtiyati Tahkimat sigortasının yanı sıra, Zorunlu Mali Sorumluluk Sınırlı Poliçesi (P&I – Protection and Indemnity) yapma yükümlülüğü getirmiştir. P&I sigortası, gemi sahibinin üçüncü şahıslara karşı mali sorumluluklarını teminat altına alan bir sigorta türüdür. Bu sigorta poliçesi, gemi sahibinin mürettebat, yolcu ve diğer gemilere karşı olan hukuki sorumluluklarını içerir. Örneğin, çarpma, battırma veya kurtarma operasyonları sırasında ortaya çıkan maddi hasarlar, yolcular veya mürettebatın yaralanması veya ölümü gibi durumlar P&I sigortası kapsamına girebilir.
Gemi sahipleri, bu sigorta poliçelerini genellikle sigorta şirketlerinden veya sigorta brokerları aracılığıyla temin ederler. Sigorta poliçeleri, geminin tipine, büyüklüğüne, faaliyet alanına ve diğer risk faktörlerine bağlı olarak farklı prim oranlarına sahip olabilir. Ayrıca, sigorta şirketlerinin belirli kurallara ve standartlara uyması gerekmektedir. Bu kurallar, uluslararası deniz hukuku normlarına ve Türk Hukuku’na uygun olarak hazırlanır.
Sigorta yapma zorunluluğu, gemi sahiplerinin hem kendi güvenliklerini hem de çevrenin korunmasını sağlamak amacıyla uygulanır. Sigorta poliçeleri, gemi sahiplerinin olası zararlarla karşılaşmaları durumunda maddi olarak korunmalarını sağlar ve aynı zamanda üçüncü şahısların haklarını da korur. Bu şekilde, deniz ticareti sektöründe güvenlik ve istikrar sağlanırken, mağduriyetlerin minimize edilmesi hedeflenir.
Sonuç olarak, Deniz Ticaret Hukuku çerçevesinde gemi sahipleri, Türkiye’deki yasalar ve yönetmelikler gereği çeşitli sigorta poliçeleri yaptırmak zorundadır. Bu zorunluluklar, gemi sahiplerinin mülkiyetlerini, sorumluluklarını ve çıkarlarını korurken, diğer yandan deniz ticaretindeki güvenliği ve düzeni sağlamayı amaçlamaktadır. Gemi sahipleri, sigorta poliçelerini uygun şekilde temin ederek, denizcilik sektöründe oluşabilecek risklerle daha iyi başa çıkabilirler.