Deniz Ticaret Hukuku, deniz yollarıyla gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin düzenlenmesini sağlayan hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı kapsamında kullanılan belgeler, deniz ticaretinin düzenli ve etkin bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Aşağıda, Türk vatandaşlarının anlayabileceği dilde, en sık kullanılan deniz ticaret belgeleri hakkında detaylı bilgileri bulabilirsiniz.
1. Navlun İrsaliyesi (Bill of Lading): Deniz yoluyla gerçekleştirilen uluslararası taşımacılıkta en temel belgelerden biridir. Taşıyıcının, yani gemi sahibinin veya taşıyanın yükleyiciye karşı yükümlülüklerini belirten bir belgedir. Navlun irsaliyesi, yükün teslim alındığını, taşınacak yere kadar olan sorumluluğun taşıyıcıya ait olduğunu ve yükün hasarsız ve tam olarak teslim edileceğini gösterir. Navlun irsaliyesi, yükleyici veya alıcının yasal savunma sağlaması, sigorta işlemleri ve tescil işlemleri için önemlidir.
2. Charter Party (Zimbilasiye): Kiralama sözleşmesidir. Gemi sahibi ve kiracı arasında imzalanan bir sözleşmedir. Charter party belgesi, kiralanan geminin kullanım koşullarını, ödeme şartlarını, kiralanma süresini ve diğer önemli bilgileri belirler. Bu belge, çeşitli türde gemi kiralamaları için kullanılır, örneğin zaman kiralama, gemi işletme veya bareboat kiralama.
3. Bills of Exchange (Menşe Senedi): Deniz ticaretinde yaygın olarak kullanılan bir ödeme aracıdır. Menşe senedi, alacaklıya ödemeyi talep etmek için düzenlenen ve bir vadenin olduğu bir ödeme belgesidir. Alacaklı, menşe senedini kendi adına ödeme yapılması için başka bir kişiye devredebilir. Bu belge, deniz ticaretinde ödemelerin güvence altına alınması ve kolaylaştırılması için kullanılır.
4. General Average (Genel Avgat): Deniz yolculuğunda gemi, yük veya yolcuların güvenliğini tehlikeye atan durumlarla karşılaşıldığında uygulanan bir sigorta kuralıdır. Genel avgat, güvenliği sağlamak için alınan ek masrafları tüm tarafların eşit şekilde üstlendiği bir sigorta sistemi olarak çalışır. Bu belge, müşteriler ve taşıyıcılar arasında güvenliği sağlamak ve eşit mali sorumluluk taşımak için kullanılır.
5. Charterbook (Ortak İş Sözleşmesi): Gemi sahibi tarafından kiralanan geminin yük taşımacılığı için kullanıldığı durumlarda, gemi sahibi ve yük sahibi arasındaki anlaşmayı belirleyen bir belgedir. Bu belge, geminin kullanımı, taşınacak yük miktarı, rotalar ve ödeme koşulları gibi hususları belirler.
6. Letter of Indemnity (Zarar Zarar Kuşatarak Sıkılaştırma): Deniz taşımacılığında, denizcilik şirketleri, yükün sahibine veya gemi sahibine sevk matbuu belgesini vermek zorunda oldukları durumlarda, zarar görmemesi için karşılıklı bir güvence sağlamak amacıyla kullanılan belgedir. Taşıyıcı, sevk matbuu belgesini teslim almadan önce Letter of Indemnity belgesini imzalatır.
Yukarıda bahsedilen belgeler, deniz ticaretinin güvenli, düzenli ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak için kullanılan önemli belgelerdir. Bu belgelerin amacı, ticari faaliyetlere ilişkin taraflar arasında sözleşme, ödeme, güvenlik ve sorumluluk konularında anlaşmayı sağlamaktır. Bu belgeler, Türk Deniz Ticaret Hukuku’na uygun olarak düzenlenmeli ve kullanılmalıdır.