Borçlar hukuku, kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk sistemi içerisinde yer alan kira sözleşmeleri ise kiraya veren (mülk sahibi) ile kiracı (mülkü kiralamak isteyen) arasında yapılır ve her iki tarafın da haklarını koruyan çeşitli kurallara tabidir.

Kira sözleşmeleri, kiraya veren ve kiracının hak ve yükümlülüklerini belirleyen karşılıklı anlaşmalar olarak tanımlanabilir. Bu sözleşmeler, tarafların rızasıyla yazılı olabileceği gibi, sözlü olarak da yapılabilir. Ancak, Türk Hukuku’nda kira sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması önerilir. Çünkü yazılı bir sözleşme, taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri net bir şekilde belirler ve uyuşmazlık durumlarında delil niteliği taşır.

Kira sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Türk Medeni Kanunu (TMK) kapsamında incelenir. TBK, 818. maddesinde kira sözleşmesini “kiraya verenin, belli bir süre veya belli bir süre sonunda, kiracının kullanması için belli bir şeyi teslim etmesi veya bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşme” olarak tanımlamaktadır.

Kira sözleşmeleri, genel olarak belirli süreli ve belirsiz süreli olmak üzere iki farklı şekilde yapılabilir.

Belirli süreli kira sözleşmeleri, taraflar arasında belirli bir süre için kiraya verilen malın kullanılması ve belirlenen bir değer karşılığında bedelin ödenmesi üzerine kurulur. Bu tür sözleşmeler, taraflar arasında anlaşılan süre dolmadan sona erdirilemez.

Belirsiz süreli kira sözleşmeleri ise herhangi bir süre belirtilmeksizin yapılan sözleşmelerdir. Bu tür sözleşmelerde taraflar, belirli bir süre önceden bildirimde bulunarak sözleşmeyi sona erdirebilir. Ancak, kiracının belirsiz süreli sözleşmeyi sona erdirmek için önceden bildirimde bulunma yükümlülüğü daha ağırdır.

Kira sözleşmelerinde yer alan hak ve yükümlülükler, tarafların aralarındaki anlaşmaya ve kanuni düzenlemelere dayanır. Kiraya verenin hakları arasında kira bedeli tahsil etme, teminat talep etme, kiralanan malın kullanımının kontrolünü sağlama gibi unsurlar yer alırken, kiracının hakları arasında kira bedelini ödemede gecikme halinde kararlaştırılan faiz oranı üzerinden ödemede bulunma, kiralanan malın korunması, hatalı durumları kiraya verene bildirme gibi unsurlar yer alır.

Kira sözleşmelerinin sona erme halleri arasında, sürenin dolması, tarafların anlaşması, kiracının borçlarını ödememesi, kiracının taşınmazı terk etmesi ve kiraya verenin geçerli bir sebep göstererek sözleşmeyi feshetmesi gibi durumlar bulunur. Kiracının kira bedelini geciktirmesi veya kiracının kiralananı kiracıya teslim etmemesi gibi durumlarda kiraya veren sözleşmeyi hemen feshedebilir.

Sonuç olarak, kira sözleşmeleri, tarafların ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda şekillenen anlaşmalardır. Bu sözleşmelerde yer alan hak ve yükümlülükler, Türk Hukuku’nda belirlenen belli kurallara ve kanuni düzenlemelere tabidir. Kira sözleşmeleri, kiraya veren ve kiracı arasında karşılıklı güven ve adil bir ilişki sağlamak için önemli bir araçtır.