Ürün tasarımı, estetik ve görsel özellikleri açısından farklılık gösteren bir ürünün tasarım hakları altında korunabilir. Bu tasarımların korunması, mülkiyet hakkı olarak tanımlanan tasarım hakları kapsamında gerçekleşir. Türkiye’de bu haklar, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) çerçevesinde düzenlenmiştir.
Tasarım hakları, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından korunmaktadır. TÜRKPATENT, başvuruların ve korumaların takibi ile ilgilenir. Bir tasarımın korunabilmesi için öncelikle başvurunun yapılması gerekmektedir.
Tasarım hakları, başvuru sahibine 5 yıl koruma imkanı sunar. Ancak başvuru sahibi, bu süreyi toplamda 25 yıla kadar uzatabilir. Koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren başlar ve 5 yıl boyunca geçerli olur. Bu süre içerisinde başvuru sahibi, tasarımını yasal olarak koruma altına almak ve korumayı sürdürmek amacıyla takip işlemlerini gerçekleştirir.
Tasarım başvurusu için önemli olan noktalardan biri, başvurunun özgün olmasıdır. Yani tasarım, daha önce hiçbir yerde yayınlanmamış, benzer bir tasarım bulunmamış ve farklılık arz etmelidir. Bu nedenle başvuru öncesinde bir patent araştırması yapmak, tasarımın benzersiz olup olmadığını kontrol etmek önemlidir. Tasarımınızın özgün olduğundan emin olmak, başvurunuzun kabul edilme olasılığını artırır.
Başvuru yapmak için TÜRKPATENT’in online başvuru sistemini kullanabilirsiniz. Başvurunuzda, tasarımın teknik ve estetik özelliklerini, yaratıcılığını ve benzer tasarımlardan farkını açık bir şekilde belirtmeniz önemlidir. Başvurunun kabul edilmesi halinde, tasarımınız tescil edilir ve koruma süresi başlar.
Tasarım hakları, başvurunun yapılmasıyla birlikte koruma altına alınır. Bu süreçte, başvuru sahibi tasarımın izinsiz kullanılması veya taklit edilmesi durumunda hukuki olarak haklarını arayabilir. Ancak tasarımların korunması ve takip edilmesi sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.
Öncelikle, başvurunun koruma süresi boyunca düzenli olarak takip edilmesi önemlidir. Başvuru sahibi, koruma süresi boyunca TÜRKPATENT’in yaptığı yayınları ya da başkalarının benzer tasarımları izlemelidir. Eğer başkalarının benzer tasarımları ya da izinsiz kullanımı tespit edilirse, hukuki yollara başvurmak gerekebilir.
Tasarım haklarının ihlal edilmesi durumunda, başvuru sahibi hukuki işlem başlatabilir. Bu işlemler, genellikle tazminat talepleri, caydırıcı nitelikte dava açma veya durdurma emri talebi gibi olabilir. Ancak ihlalin delillerini toplamak ve hukuki süreci başlatmak zaman alabilir. Bu nedenle başvuru sahibi, tasarımının korunabilmesi için düzenli olarak takip etmeli ve ihlallerle ilgili olarak avukat desteği almalıdır.
Sonuç olarak, ürün tasarımı için koruma sağlayan tasarım hakları, başvuru sahibine 5 yıl süreyle koruma imkanı sunar. Bu süre, toplamda başvuru tarihinden itibaren 25 yıl süreye kadar uzatılabilir. Tasarım haklarının korunması ve takibi ise başvuru sahibinin sorumluluğundadır. Hukuki süreçler zaman alabileceğinden, başvuru sahibi ihlalleri düzenli olarak takip etmeli ve gerektiğinde hukuki işlemleri başlatmak için avukat desteği almalıdır.