Başlık: Türkiye’de Bir Milletlerarası Anlaşmanın Uygulanabilirliği
Giriş:
Milletlerarası anlaşmalar, iki veya daha fazla devlet veya uluslararası örgüt arasında karşılıklı olarak kabul edilen hükümlerdir. Türkiye, çeşitli milletlerarası anlaşmalara taraf olarak uluslararası toplulukta yer alır ve bu anlaşmaların yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu yazıda Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın uygulanabilirliğinin nasıl değerlendirildiği ve bu süreçteki adımlar açıklanacak.
1. Milletlerarası Anlaşmaların Türkiye’deki Yargı Hiyerarşisi:
Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın uygulanabilirliği, anayasal hukuk düzeni ve yargı hiyerarşisi açısından değerlendirilir. Anayasa, Türkiye’nin uluslararası taahhütlerini iç hukuka taşımada temel bir kaynaktır ve uluslararası anlaşmaların yerleşik bir hukuk kaynağı olduğunu belirtir. Yargı hiyerarşisinde ise, Türkiye’nin taraf olduğu bir milletlerarası anlaşma, yasalar ve diğer iç hukuk düzenlemeleriyle çeliştiğinde, anlaşma üstün tutulur.
2. Milletlerarası Anlaşmanın İç Hukuka Kabul Edilmesi:
Bir milletlerarası anlaşmanın uygulanabilirliği için, öncelikle Türkiye’de iç hukuka kabul edilmesi gerekmektedir. Türkiye, anlaşmaların iç hukuka kabul edilmesi sürecinde iki yöntem uygular:
a. Kanun Yoluyla Kabul:
Türkiye, bazı milletlerarası anlaşmaları iç hukuka kabul etmek için çeşitli kanunlar çıkartır. Bu kanunlar, anlaşmanın hükümlerini doğrudan iç hukuka taşıyarak anlaşmanın uygulanabilirliğini sağlar. Özellikle anayasa ile çelişmeyen ve iç hukuka uygun olan anlaşmalar bu şekilde kabul edilir.
b. Kararnamelerle Kabul:
Türkiye, bazı milletlerarası anlaşmaları iç hukuka kabul etmek için Cumhurbaşkanının onayıyla çıkarılan kararnameleri kullanır. Bu şekilde kabul edilen anlaşmalar, daha çok teknik veya idari düzenlemeleri içerir ve hukuki bir düzenlemenin gerekliliğinden ziyade anlaşmanın iç hukuka entegrasyonunu sağlar.
3. Milletlerarası Anlaşmanın Yargısal Denetimi:
Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın yargısal denetimi, anlaşmanın hükümlerini ihlal eden veya uygulamayan durumlarla ilgili olarak gerçekleştirilir. Türkiye’de yargısal denetim, yerel mahkemeler ve Yargıtay gibi yüksek yargı organları tarafından yürütülür.
a. İç Hukuka Uygunluk Denetimi:
Türkiye’de yargı organları, bir milletlerarası anlaşmanın iç hukuka uygunluğunu denetler. Eğer anlaşmanın hükümleri iç hukuka uygun ise, bu hükümler yerine getirilir. Ancak, anlaşma ile iç hukuk arasında bir çelişki varsa, anlaşma üstün tutulur ve iç hukuk çiğnenebilir.
b. Yargısal Denetimin Kapsamı:
Türkiye’de yargısal denetim, anlaşmaların uygulanmasını isteyen veya anlaşmadan kaynaklanan haklarını ihlal edildiğini iddia eden bireyler veya kuruluşlar tarafından başlatılabilir. Yargı organları, bu davaları değerlendirir ve anlaşmaya uygun olarak karar verir.
4. Uluslararası Hakemlik veya Mahkemeler:
Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın uygulanabilirliği için bazı durumlarda uluslararası hakemlik veya mahkemelerden faydalanılabilir. Türkiye, bazı anlaşmalar kapsamında özel mahkemeler veya tahkim prosedürleri oluşturabilir ve anlaşmazlık durumlarında bu uluslararası mercilere başvurulabilir.
Sonuç:
Türkiye’de bir milletlerarası anlaşmanın uygulanabilirliği, iç hukuka kabul edilmesi, yargısal denetim ve uluslararası hakemlik veya mahkemeler tarafından belirlenir. Türkiye, anlaşmaları iç hukuka taşımak için kanunlar veya kararnameler kullanır ve yargı organları, anlaşmanın iç hukuka uygunluğunu denetler. Anlaşmaların uygulanmasıyla ilgili anlaşmazlıklarda, uluslararası hakemlik veya mahkemelerden de faydalanılabilir.