Anayasa Mahkemesi, Türkiye’deki en üst düzey yargı organıdır ve Anayasa’nın sağladığı yetkiler çerçevesinde anayasa uyuşmazlıkları ile bireysel başvuruları incelemektedir. Anayasa Mahkemesi kararları hem bir içtihat doktrini yaratma işlevi hem de hukuki normları yorumlama görevi taşır. Bu yazıda, Anayasa Mahkemesi’nin kararlarını nasıl aldığına ve nasıl açıkladığına ilişkin bilgileri sunacağım.
Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası’nın kabulünden sonra kurulmuştur ve yetkileri 1982 Anayasası ile daha da genişletilmiştir. Mahkeme’nin yapısı, işleyişi ve karar alme yöntemleri, Anayasa ve Anayasa Mahkemesi Kanunu’nda belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin kararları, Mahkeme’nin ana oturumunda alınır. Oturumlar, mahkeme üyelerinin katılımıyla gerçekleşir ve karar alınabilmesi için en az 15 üyenin katılımı gerekmektedir. Kararlar, oyçokluğu ile alınır. Yani, en az 6 üyenin aynı yönde oy kullanması gerekmektedir. Kararların gerekçeli olarak açıklanması da zorunludur. Gerekçe, kararın hukuki dayanaklarını, delil değerlendirmelerini ve mahkeme’nin hukuki düşüncelerini içerir.
Anayasa Mahkemesi kararları, genellikle yazılı olarak açıklanır ve düşme tarihinden itibaren yayımlanır. Bu yayınlar, Türkiye Barolar Birliği tarafından yayınlanan “Resmi Gazete”de yayımlanır ve genellikle “İçtihadı Birleştirme Kararları” ve “Önceki İçtihatlarıyla Birlikte Yeni İçtihadı Birleştirme Kararları” şeklinde adlandırılır. Kararlar, internet üzerinden de erişilebilir olup, Anayasa Mahkemesi’nin resmi web sitesinde yayınlanır. Ayrıca, birçok hukuk dergisi ve yayınevi, Anayasa Mahkemesi kararlarını derleyen ve yorumlayan kitaplar yayımlar.
Açıklanan kararların hukuki niteliği ve etkisi oldukça büyüktür. Anayasa Mahkemesi kararları, hukuki normları yorumlamakta ve yürütme organının ve diğer yargı organlarının düzenlemelerini değerlendirmekte kullanılır. Ayrıca, Mahkeme’nin içtihadı, gelecekteki benzer durumların çözümünde örnek olarak kullanılır.
Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesi kararlarının nasıl alındığını ve nasıl açıklandığını özetleyecek olursak, kararlar ana oturumda oybirliğiyle alınır ve yazılı olarak gerekçesine yer verilerek yayımlanır. Bu kararlar, hukuki nitelikleri ve etkileri nedeniyle büyük öneme sahiptir ve Türk hukuk sistemi için yol gösterici olarak kabul edilir. Anayasa Mahkemesi kararları, hukukçuların, avukatların ve vatandaşların hukuki uygulamalarda kullanabileceği önemli kaynaklardır.